گزارش باغ من؛ غارت منابع آبی مازندران با سد فینسک

باغ من: صاحبنظران معتقدند ساخت سد فینسک می تواند فاجعه آمیز باشد و برای منابع آب مازندران و همین طور حفظ محیط زیست و جنگل های هیرکانی مشکلات فراوانی بوجود آورد.

خبرگزاری مهر، گروه استان ها – علیرضا نوری کجوریان: به اعتقاد صاحبنظران، «فینسک» به عنوان سدی فاجعه آمیز و غارت منابع آب مازندران و دیواری بلند در مقابل حیات و سرزندگی محیط زیست و جنگل های هیرکانی قد برافراشته است. اساس این سد غلط و غیر کارشناسی بوده و جز منفعت و رانت برای عده ای ذینفع حاصلی جز بیابان زایی و نابودی زیست بوم و حیات مازندران و گلستان و جنگل های هیرکانی ندارد.
به زبان ساده دیگر نمی توان به اسم تامین و ارتقای امنیت آب برای یک استان و ناحیه موجب ایجاد بی امنیتی آبی و غذایی در مازندران و بالطبع کل کشور شد.
عضو کمیته بحران زیست محیطی در منطقه منا «خاورمیانه و شمال آفریقا» در سازمان ملل با اعلان اینکه بزرگ ترین نگرانی و ترس من از پدیده های پدافند غیر عامل در این منطقه از سه عامل اصلی؛ «منابع آبی»، «امنیت غذایی» و «تغییرات اقلیمی» برای ایران و مخصوصاً استان مازندران است، اضافه کرد: مازندران نقش بسیار پررنگ و مهمی را در تامین سبد غذایی برای کل کشور دارا است.
پرفسور شبنم دلفان آذری در گفت و گو با خبرنگار مهر اضافه کرد: واضح بگویم که عدم توجه جدی به این هشدار و انتقال آب و سد فینسک نه فقط مازندران بلکه کل کشور را با بحران جدی «امنیت غذایی» مواجه خواهد کرد، در حقیقت از آنجا که کشور با شرایط تحریمی سخت و جنگ اقتصادی مواجه بوده و در سالهای اخیر پررنگ تر شده پس توجه به این واقعیت بسیار اهمیت دارد که تحت هیچ شرایطی نباید بر سر «موضوع غذا و امنیت غذایی» گرفتار چالش شویم.
وی با اظهار این که تامین غذای مردم شوخی نیست و باید بسیار عمیق و جدی انگاشته شود چونکه نمی شود از مردم خواست در مورد منابع غذایی کوتاه بیایند و در این جهت مساله منابع آب در استان مازندران نقش بسیار امنیتی و حساس دارد، افزود: از طرفی باتوجه به توریستی بودن استان که حداقل یک چهارم جمعیت کشور از مازندران بازدید می کنند و همین طور پدیده جدی خشکسالی، کمبود منابع آبی برای کشاورزی بسیار جدی و هشدار دهنده بوده و اثرات آن همین الان آشکار است.

نویسنده کتاب مدیریت توسعه پایدار محیط زیست افزود: این یک وظیفه است که برای جلوگیری از ادامه فعالیت «سد فینسک» همه جامعه باید خودرا مسؤول دانسته و قدمی برای آن بردارند و بطور بسیار جدی پرونده این سد برای همیشه بسته شود، چونکه در غیر این صورت از مازندران «بیابانی» بیش نخواهد ماند.
این محقق بین المللی محیط زیست با عنوان این که متأسفانه این واقعیت تلخ را باید بدانیم که مازندران و کشور حداقل چهار سالی را با پدیده جدی خشکسالی مواجه گشته اند که این حقیقت غیر قابل انکار به عنوان یک خطر جدی به حساب می آید، اشاره کرد: خشکسالی، یک پدیده و یا واقعه تغییرات اقلیمی است که خصوصیات آن بستگی به مدت، استمرار، شدت و وسعت منطقه تحت تأثیر و تسلط آن دارد که می تواند کوتاه و یا طویل المدت و کشنده باشد.
دلفان آذری تصریح کرد: حقیقت این است که سمنان، به عنوان ششمین استانی است که مصرف سرانه آب در آن بسیار بالا است، بطوریکه حتی وزیر نیرو هم به این امر اذعان کرده که سرانه مصرف بخش کشاورزی استان سمنان را بالاتر از میانگین کشور است و اعلام این واقعیت که چشمه «روزیه» به تنهایی می تواند نیاز آب آشامیدنی سمنان را تامین کند و این به قاطعیت بیان کننده این واقعه است که انتقال آب بیشتر به سمنان، نه فقط دلیلی برای رفع کمبود آب آن منطقه نیست بلکه به این معنا است که با نابودی منابع آبی و حیاتی مازندران، کمک به مصرف بیشتر آب، حداقل ۱۰ درصد در سمنان می شود.
انتقال آب بیشتر به سمنان، نه فقط دلیلی برای رفع کمبود آب آن منطقه نیست بلکه به این معنا است که با نابودی منابع آبی و حیاتی مازندران، کمک به مصرف بیشتر آب، حداقل ۱۰ درصد در سمنان می شود
سفیر سبز خاورمیانه اشاره کرد: در اینجا می توان متوجه شد که دغدغه واقعاً کمبود آب نیست چونکه خیلی ساده می توان با «مدیریت بهینه مصرف آب»، «راهکار تسویه و مصرف مجدد پساب های صنعتی، کشاورزی و شرب» و «بهبود الگوی رفتاری مصرف آب در شرب و کشاورزی» بر این مشکل فائق آمد، نکته اینجاست که چرا هنوز هیچ نوع اقدامی برای تعدیل و مدیریت این مصرف انجام نشده در صورتیکه با روش های بالا، دیگر کم آبی در استان سمنان مطرح نخواهد بود چونکه در اصل، کم آبی در سمنان نداریم!
مؤلف کتاب تغییرات اقلیمی در دوران مدرن اضافه کرد: ذکر این نکته هم حائز اهمیت می باشد که اگر حتی در مورد تامین آب صنایع سمنان هم بحثی مطرح باشد، «۵۰ درصد واحدهای بیشتر شهرک های صنعتی مستقل در غرب و شرق استان در بهترین حالت تعطیلست و اگر هم بالفرض ظرفیت تمام شهرک ها فعال شود، باز هم میزان کل آب مصرفی در صنایع استان سمنان حداکثر ۵۰ تا ۵۵ میلیون مترمکعب است و این میزان اصلاً عدد قابل شایان توجهی نیست که نیازمند انتقال آب بین حوضه ای داشته باشد و موجب نابودی و تخریب کامل مساحت زیادی از محیط زیست، فاجعه خشک کردن رودخانه های تالار و تجن و سطح زیست کشت وسیع مزارع کشاورزی، بیکاری، استرس مضاعف، بهم زدن سبد غذایی استان مازندران و به خطر انداختن «امنیت غذایی» و منابع آبی این استان شود.

دلفان آذری با اظهار این که سرانه شرب در استان سمنان، ۲۱۸ لیتر در ثانیه که این عدد بسیار بالا است، اضافه کرد: در حقیقت سمنان رتبه ششم مصرف آب آشامیدنی در کشور را داراست و به آسانی این نیاز آب استان سمنان، با کمی اصلاح الگوی مصرف، مدیریت بهینه و مصرف در بخش های شرب خانگی و کشاورزی و مصرف مجدد پساب های صنعتی قابل تامین است.
نابودی و قلع و قطع درختان چندصد ساله «اورس ها»
این محقق بین المللی محیط زیست و استاد دانشگاه عنوان کرد: درختان در این منطقه قدمت و سبقه تاریخی دارند بطوریکه طبق گزارش ها، وسعت بالای ۸۰ درصد درختان این منطقه را «اورس» ها تشکیل می دهد. «اورس» ها گونه بسیار نادری از درختان رطوبت خواه ممتازی هستند که عمر حداقل دو هزار ساله دارند و در ادبیات و همین طور افسانه های قدیمی از آنها با عنوان سرو آزاد یا سرو کوهی نیز نام برده شده است. هر جا «اورس» دیده شود به سرعت آن پهنه را جزو مناطق تحت حفاظت قرار می دهند تا گزندی به این درختان کمیاب و باارزش وارد نشود. این درخت چوب بسیار مقاوم و سرسختی دارد و همین خاصیت سبب بهره برداری های زیادی از آن شده است.
نویسنده کتاب کاسه های آب باران اضافه کرد: این در حالیست که قطع این درختان بطور آشکاری بر اکوسیستم منطقه ای که در آن روییده تأثیر می گذارد و این در اصل به سبب نوع ریشه دواندن این درخت خاص در دل خاک است. برای بلندتر شدن چند سانتیمتر قامت این درخت، چند صد سال طول می کشد. با اینحال بر بر اساس گزارش ها و تصاویر مردم بومی منطقه شوربختانه نشان از این دارد که تابحال بیش از ۱۰۰ اصله درخت باارزش و به نوع خود خاص «اورس» قطع شده است تا سد «فینسک» مورد بهره برداری قرار بگیرند.
مافیا و غارتگران آب داریم، مدیرت آب نه!
وی افزود: وقتی صحبت وزیر نیرو هم شنیده نمی شود این حکایت پررنگ تر می شود که یک خودسری و یا لجاجتی در پس این قضیه است که کمر به نابودی و غارت منابع آبی استان مازندران بسته است. از سرگیری مذاکره درباره ی ساخت سد فینسک، پس از مخالفت جدی وزارت نیرو، استاندار، نمایندگان مجلس مازندران و برخی فعالان حوزه محیط زیست، این حقیقت را آشکارتر کرده و به این نتیجه می رساند که موافقان و ذینفعان سد بدنبال فشار سیاسی برای تکمیل پروژه فینسک هستند. چونکه حتی اگر مجوزی هم صادر شده باشد در دوران رییس جمهور پیشین توانستند تمام مجوزهای این سد را یکطرفه بگیرند.

عضو کمیته بحران زیست محیطی در منطقه منا با این سوال که چطور امکان دارد که مجوز محیط زیست برای این پروژه صادر شود در صورتیکه استان مازندران هیچ نماینده و دخالتی در ارزیابی محیط زیست سد فینسک نداشته است؟ اضافه کرد: چطور امکان پذیر است که پروژه ای به این مهمی که مساحت زیادی از منابع آب، خاک، توپوگرافی وغیره را در بر بگیرد ولی استان مازندران هیچ اجازه ای برای دفاع از خود نداشته باشد؟
وی اضافه کرد: وقتی وزارت نیرو با آگاهی کامل از نابسامانی های حوزه مدیریتی منابع آب کشور بدون در نظر گرفتن و اهمیت گذاری اولویت های اساسی و مهم به مردم مازندران و به صورتی مخالفان سد «فینسک» وعده می دهد که «نگران نباشید برای شما هم سدهای زارم رود و چهاردانگه وگلوگاه و هراز و البرز و … را خواهیم ساخت» یعنی این که ما در کشور «مدیریت منابع آب» نداریم، بلکه پدیده «غارتگران و مافیای سد سازی و انتقال آب» داریم…!
جمع بندی نهایی و راه حل ها برای سد فینسک
این کارشناس برجسته محیط زیست و محقق بین المللی افزود: بنده اعتقاد دارم که باتوجه به دلیلهای و مستندات ذکر شده بالا، درباره ی منابع آبی حوضه های مربوط به البرز شمالی در استان مازندران به استان سمنان هیچ نوع مذاکره و مماشاتی نباید صورت بگیرد و این سد باید برای همیشه مختومه شود.
وی اضافه کرد: در حقیقت طرح انتقال آب بین حوضه ای مدتهاست که شکست خورده و در هیچ کجای دنیا از این روش استفاده نمی شود بلکه همیشه برای مدیریت بهینه مصرف آب در آن منطقه و آداپته کردن آن منطقه لطمه پذیر در وضعیت بحرانی تلاش می شود. در هیچ کجای دنیا، برای آبادی موقت به ظاهر یک ناحیه نابودی و تخریب ناحیه دیگری را با این سرعت انجام نخواهند داد.
این پژوهشگر محیط زیست اشاره کرد: ساخت سد فینسک در اصل می توان اظهار داشت که یکی از وحشتناک ترین پروژه های زیست محیطی در چند سال اخیر است که می تواند به استان مازندران با این همه جذابیت بی نظیرش، ضربه بسیار مهلک و جدی وارد کند و عاقبت شبیه به زاینده رود و کارون را برای رودخانه های سرسبز تالار و تجن رقم بزند. ساخت سد فینسک، یک «خیانت» و «جنایت» در حق مازندران می توان بر شمرد که به صورتی نه فقط غارت و نابودی منابع آبی تجن را رقم زده بلکه عاقبتش بسیار تلخ و نامیمون برای تجن، مازندران و خزرنشینان خواهد بود.
با ارائه مستندات توسط کارشناسان، ساخت این سد موجب نابودی ۴۰ هکتار جنگل هیرکانی، از میان رفتن ۴۰۰ هکتار زمین کشاورزی، تخریب گسترده منابع خاکی، لطمه به منطقه حفاظت شده پرور، حذف حقابه حداقل بیش از ۶ هزار هکتار از شالیزارهای مازندران بعلاوه آوارگی مردم در حداقل ۲۵ روستاهای درگیر است. اینها به منزله فاجعه و بحران جدی است.

منبع: باغ من