معاون سازمان محیط زیست خبر داد؛ افزایش ۲ درصدی جمعیت علفخواران کشور در سرشماری سال قبل

باغ من: معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست از افزایش۲ درصدی جمعیت علفخواران کشور در سرشماری سال قبل آگاهی داد.
به گزارش باغ من به نقل از مهر، حسن اکبری معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اهمیت شمارش سالانه جمعیت گونه های برجسته حیات وحش، اظهار نمود: سازمان حفاظت محیط زیست هرساله گونه های برجسته حیات وحش کشور شامل قوچ و میش، کل و بز، آهو، جبیر، گورخر و مرال را شمارش می کند. اگر فراوانی اینگونه های برجسته تغییر مثبتی داشته باشد، نشان از آن دارد که زیستگاه آنها به خوبی حفظ شده است و به تبع آن بقیه گونه های زیستگاه هم حفاظت قابل قبولی دارند. وی با اعلان اینکه شمارش اینگونه ها شاخصی برای ارزیابی سلامت زیستگاه ها است، اضافه کرد: روشی که در سازمان حفاظت محیط زیست برای شمارش اینگونه ها انجام می شود، تعیین حداقل جمعیت موجود است، چونکه روش های برآوردی که در دنیا رایج است به سبب شرایط توپوگرافی کشور، توزیع جمعیت ها و دشواری انجام آن در بعضی مناطق کشور ما، کارآیی مناسبی ندارد. بدین سبب ما با همین روش شمارش حداقل جمعیت موجود، کار تخمین جمعیت را انجام می دهیم. البته دقت این روش وابستگی زیادی به میزان جدیت و نحوه نظارت مدیران استانها و سازمان دارد. معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با اعلان اینکه تمام مناطق ۴ گانه و شکار ممنوع که واجد گونه های شاخص هستند، حداقل سالی یک دفعه شمارش می شوند، اظهار داشت: عمده برآورد جمعیت گونه های برجسته کشور در فصل پاییز و اوایل زمستان صورت می گیرد. اکبری اشاره کرد: در کشور ما سالانه بیش از ۷۰۰ نفر درگیر شمارش علفخواران می شوند که در میان آنها از محیط بانان سازمان، همیاران، دانشگاهیان، افراد علاقمند و سمن های محیط زیستی حضور دارند. وی، اشاره کرد: علاوه بر گونه های برجسته تلاش می شود گونه های خاصی که در منطقه مشاهده می شوند مثل گوشتخوارانی چون گرگ، روباه، پلنگ و حتی نمایه های گونه های مهم و خاص ثبت شوند. افزایش ۲ درصدی جمعیت علفخواران معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به نتایج سرشماری گونه های برجسته حیات وحش اظهار داشت: ما در سال ۱۴۰۰ بر طبق شمارشی که انجام دادیم به طور متوسط شاهد افزایش ۲ درصدی جمعیت علفخواران در مناطق ۴ گانه نسبت به سال ماقبل آن بودیم. وی متذکر شد: این افزایش جمعیت با وجود همه مشکلاتی که در حوزه خشکسالی با آن مواجه بودیم و بیماری هایی که با آن در گیر شدیم، اتفاق افتاده است و حکایت از کارآیی تلاش هایی دارد که در زمینه پیش گیری از تخلفات شکار و صید انجام شده است. اکبری اضافه کرد: برمبنای این تخمین، جمعیت قوچ و میش، کل و بز و گورخر ایرانی نسبت به سال ۱۳۹۹ بالا رفته در صورتیکه جمعیت آهوی ایرانی و جبیر با کاهش روبرو بوده است. وی با اعلان اینکه علت کاهش جمعیت آهو در دست بررسی می باشد، اشاره کرد: عمده کاهش جمعیت اینگونه مربوط به پناهگاه حیات وحش موته در استان اصفهان است که قسمتی از آن سرشماری نشده و از جانب دیگر یک تغییر مدیریتی در آن منطقه اتفاق افتاده است و مقرر شده همکاران برای شمارش مجدد اقدام نمایند. اگر این شمارش اتفاق بیفتد ممکنست در آمار تغییراتی به وجود بیاید اما در هر حال کاهش جمعیت آهو در این منطقه اتفاق افتاده است. معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، افزود: آمارهایی که از استانهای مختلف ارائه شده نسبت به سال قبل تغییراتی دارد. در بعضی از آنها با افزایش و در بعضی نیز با کاهش جمیعت گونه های برجسته حیات وحش مواجه بوده ایم. وی اشاره کرد: ما استان هایی را که این کاهش یا افزایش جمعیت در آنها محسوس و خارج از حد نرمال بوده است را جهت بررسی علت، استخراج کرده ایم و بعد از بررسی های لازم، تصمیمات مدیریتی برای اصلاح فرآیندها انجام می پذیرد. اکبری اضافه کرد: اگر بخواهیم اینگونه های برجسته را به تفکیک استانها بررسی نماییم اطلاعات بسیار جالبی در اختیار ما قرار می دهد. بطورمثال قوچ و میش یکی از مهم ترین گونه های ما است و در سراسر کشور حدود ۱۱۱ هزار رأس از اینگونه شمارش شده اند. بالاترین جمعیت قوچ و میش کشور در استان تهران بگفته معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، در بین استانهای کشور بالاترین جمعیت قوچ و میش به استان تهران اختصاص دارد که با وجود جمعیت انسانی بسیار زیاد، توسعه اقتصادی و اجتماعی و مسائل و مشکلات در رابطه با محیط زیست این استان، موضوع عجیبی به نظر می آید. وی اشاره کرد: بیش از یک ششم کل جمیعت قوچ و میش کشور در استان تهران است و این نشان میدهد اولاً زیستگاه های طبیعی اطراف تهران زیستگاه های ارزشمندی هستند و برای نگهداری حیات وحش اهمیت زیادی دارند و نیز تلاش همکاران اداره کل محیط زیست تهران برای صیانت از ذخیره ژنی قوچ و میش قابل تقدیر است، ثانیاً مردم استان تهران از نظر فرهنگ رعایت حقوق حیوانات در سطح بالایی هستند و نمی گردد این مساله را انکار کرد. اکبری، اشاره کرد: اگر قرار بود میزان تخلف صید و شکار در استان تهران با این جمعیت انبوه انسانی همچون استان هایی که آمار بالایی در حوزه تخلفات شکار بدون مجوز دارند، باشد از جمعیت اینگونه برجسته هیچ چیز باقی نمی ماند. ایشان سپس تصریح کرد: استانهای خراسان رضوی، گلستان، اصفهان، سمنان و خراسان شمالی بعد از استان تهران بالاترین جمعیت قوچ و میش کشور را در خود جای داده اند. معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به جمعیت گونه کل و بز، اظهار داشت: کل و بز گونه بسیار مهمی است و متأسفانه از یک طرف مورد توجه شکارچیان قرار دارد و از جانب دیگر به عنوان غذای اصلی طعمه خواران بشمار می رود. در کل کشور حدود ۸۰ هزار رأس از اینگونه شمارش شده است و بیشترین جمعیت آنرا در استانهای یزد، کرمان، فارس، اصفهان، البرز، سمنان و تهران می بینیم. کاهش چشم گیر جمعیت کل و بز و قوچ و میش در استانهای زاگرسی وی با اعلان اینکه زاگرس بهترین زیستگاه های کشور را برای کل و بز و قوچ و میش دارد، متذکر شد: هم به لحاظ پتانسیل رویشی و هم به لحاظ منابع آبی، زیستگاه های گسترده و با توان رویشی عالی در این رشته کوه وجود دارد. بنا بر این در گذشته جمعیت های بسیار بالایی از این دو گونه را در خود جای داده بود و بالطبع طعمه خوارانی مثل پلنگ نیز در این منطقه از جمعیت بالایی برخوردار بوده اند اما چنانچه به آمار فعلی دقت کنیم می بینیم که متأسفانه شرایط کاملاً برعکس شده و جمعیت این دو گونه اصلی در زاگرس نگران کننده است. اکبری اشاره کرد: در بخش مهمی از استانهای زاگرسی مثل کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، کهکیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری و فارس زیستگاه های بسیار مناسبی برای این دوگونه وجود دارد اما جمعیت آنها به برخی لکه های مناطق حفاظت شده محدود شده است که بصورت کوچک و غالباً جزیره ای هستند. این نشان میدهد که ما در این استانها به شدت به بحث فرهنگ سازی برای پیش گیری از تخلفات مربوط به صید و شکار نیاز داریم. وی ادامه داد: به هر حال استان هایی که علاقه ذاتی به تفنگ دارند و از قدیم، شکار به عنوان یکی از علایق و مهارت های مردمان این مناطق محسوب شده است با محدودیت جمعیت گونه های برجسته قوچ و میش و کل و بز مواجه گشته اند. اکبری در عین حال اشاره کرد: اگر با آموزش و فرهنگ سازی صحیح این مشکل مدیریت شود، امکان رشد سریع جمعیت اینگونه ها در مناطق یاد شده وجود دارد چون شرایط زیستگاهی، رویشی و منابع آبی این زیستگاه ها بسیار مناسب می باشد و به هر حال مردم علاقمندی به طبیعت دارند. چنانچه علایق آنها به سمت حفاظت گرایش پیدا کند تأثیر عجیبی در کوتاه مدت خواهد گذاشت. وی با اعلان اینکه بیشترین جمعیت آهوی کشور در استانهای اصفهان، خراسان شمالی، بوشهر و خراسان رضوی قرار دارد، اظهار داشت: متأسفانه بسیاری از استانهای کشور که از دیرباز آهو داشتند، چندین دهه است که دیگر آهو ندارند و در مابقی استانها هم جمعیت اینگونه کم شده است. معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: بر طبق سرشماری پستانداران برجسته کشور تعداد کل آهوی ایرانی در کشور حدود ۲۴ هزار رأس می باشد. احیای جمعیت جبیر دشوار است حتی با وجود مناسب شدن شرایط زیستگاه وی با اشاره به وجود برخی نگرانی ها درباره جمعیت گونه جبیر در کشور، اشاره کرد: جبیر نژادی از آهوان است که با خشکی طبیعت سازگارتر است و بالاترین جمعیت جبیر را در استانهای سمنان، فارس و کرمان داریم. بگفته اکبری، تجربیات نشان داده که احیای جمعیت جبیر خیلی مشکل تر از آهو اتفاق می افتد. وی ادامه داد: آهوی ایرانی و حتی کل و بز و قوچ و میش بمحض اینکه شرایط زیستگاهی مناسبی پیدا کنند با رشد جمیعت شایان توجهی مواجه می شوند اما احیای جمعیت جبیر قدری سوال برانگیز است و در بعضی مناطق حتی با وجود مناسب شدن شرایط زیستگاه، احیای جمعیت اینگونه به دشواری صورت می گیرد. معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، اشاره کرد: در کل کشور حدود ۳۰۰۰ رأس جبیر داریم که عدد درشتی نیست. ایشان سپس اظهار داشت: ما در بعضی از مناطق آزاد خصوصاً در فلات مرکزی ایران و شرق کشور که جمعیت بسیار بالایی از گونه ها را درخود جای داده است بعضاً مناطق آزادی داریم که تا ۲۰۰۰ رأس کل و بز و قوچ و میش را درخود جای داده اند. حتی در این مناطق طعمه خوارانی مثل پلنگ داریم که نشان میدهد زنجیره غذایی تقریباً کامل است. اکبری اشاره کرد: پدیده هایی مثل قرق های اختصاصی (حفاظتگاه های خصوصی) و دیگر روش های حفاظتی که توسط مردم صورت گیرد در این مناطق می توانند بسیار مؤثر باشند. معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اشاره کرد: این سرشماری ها یکسری اطلاعات کلی در اختیار ما قرار می دهد که بتوانیم بر طبق آن منابع اعتباری، امکانات و تجهیزات سازمان را عادلانه تر توزیع کرده و زمینه احیای جمعیت گونه ها را فراهم نماییم. لزوم توجه به زیستگاه ها و جمعیت گونه های برجسته در استانهای صنعتی وی ادامه داد: ما باید به استان هایی که صنعتی هستند و یا توسعه در آنها با شدت بیشتری اتفاق افتاده اما از نظر زیستگاه ها و جمعیت گونه های برجسته جایگاه ویژه ای دارند، توجه جدی تری داشته باشیم. اکبری اشاره کرد: در استان هایی مثل تهران و اصفهان که بحث توسعه در آنها جدی تر بوده است، رویکرد مدیریت محیط زیستی بیشتر به سمت محیط زیست انسانی معطوف بوده است در صورتیکه ما در این آمارها می بینیم بیشترین جمعیت قوچ و میش کشور در استان تهران، بیشتر جمعیت آهو در استان اصفهان و بیشترین جمعیت کل و بز در استان یزد قرار دارد. بدین سبب می بایست این استانها را مورد توجه قرار دهیم تا بتوانیم تنوع ژنتیکی حیات وحش مان را حفظ نماییم. وی با اشاره به اینکه جزیره ای شدن زیستگاه ها به گونه های حیات وحش لطمه جدی وارده کرده است و باید برای آن فکری کرد، اظهار داشت: ما می بایست برای صیانت از کریدورها و مناطق آزاد مجاور مناطق چهارگانه چاره ای بیندیشیم و اشکال دیگری از حفاظت بطورمثال در قالب حفاظتگاه های مشارکتی را در نظر بگیریم که این کار نیاز به زیرساخت های قانونی دارد. معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، اشاره کرد: ما پیش نویس این قانون را تدوین کرده ایم و به دولت و مجلس فرستاده ایم. امیدواریم این پیش نویس به شکلی به تصویب برسد که تغییرات آن زیاد نباشد و ابزاری برای مدیریت بهتر حیات وحش کشور فراهم آورد. وی ادامه داد: اگر این اتفاق بیفتد ما می توانیم سطح حفاظتی این جزیره ها را کم کم همراه با مناطق اطراف ارتقا دهیم وبه این اطمینان خاطر دست پیدا نماییم که مناطق حفاظت شده به همراه حفاظتگاه های اطرافشان این قابلیت را دارند که جمعیت گونه های برجسته علفخوار و طعمه خوارانی که به قلمرو وسیعی نیاز دارند را به شکل مناسبی حفاظت کرده و احیا نمایند. اکبری تصریح کرد: خیلی از استانهای مهم مانند استانهای زاگرسی به سبب آن که جمعیت گونه های برجسته عفل خوار در آنها به شدت کم شده است جمعیت گربه سانان بزرگشان همچون پلنگ را یا به کلی ازدست داده اند یا تعداد آنها بطور جدی کم شده است. معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه اظهار داشت: ما تعداد ۱۰ سوال کاربردی را که برگرفته از همین بحث شمارش جمعیت و نیز سوابق تجاربی است که در سازمان حفاظت محیط زیست وجود دارد، در دست تهیه داریم و می خواهیم آنرا برای تمام دانشگاه های مادر در همه استانها بفرستیم. پاسخ به این سوالات می تواند در قالب پژوهش هایی اتفاق افتاده و در مدیریت بهتر گونه های برجسته حیات وحش کشور کمک شایانی به ما بکند. وی با اعلان اینکه قسمتی از این سوالات برگرفته از تحلیل شمارش جمعیت است، اشاره کرد: تنوع ژنتیکی اینگونه ها خیلی مهم می باشد. شاید برای بعضی ها این سوال به وجود بیاید که وقتی ما به فرض جمیعت قوچ و میش را در ۵ استان داریم چه ضرورتی دارد که با صرف هزینه سنگین، جمعیت اینگونه را در دیگر استانها هم احیا کنیم؟ در پاسخ باید گفت جمعیت قوچ و میش البرز شرقی با قوچ و میش البرز غربی از نظر ژنتیکی تفاوت هایی دارند یا قوچ و میش شمال شرق کشور با شمال غرب کشور کاملاً متفاوت هستند و ضروریست همه این جمعیت ها حفظ شوند.