رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز تشریح کرد: طوفان های غباری نمکی و فاجعه ای که آذربایجان شرقی را تهدید می کند

آذربایجان شرقی رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز اظهار داشت: طوفان های غباری نمکی می توانند در آینده ای نزدیک برای تبریز و شهرها و روستاهای آذربایجان شرقی، بحران زا و فاجعه آفرین باشند.

دکتر بهروز ساری صراف در گفتگو با ایسنا اظهار داشت: طوفان های تبریز متاثر از طوفان های غبار کشورهایی مانند عربستان و عراق و طوفان های غباری نمکی دریاچه ارومیه است که مشکل زیستی این شهر را دو چندان می کند.

وی در مورد علل طوفان های گرد و خاکی اخیر تبریز اظهار نمود: هر عملی، عکس العملی دارد، اکوسیستم، قانون دارد و در طبیعت هم نظم و انضباط وجود دارد اما مردم و حاکمیت در مجموع فکر می کنند که محیط زیست شبیه یک سطل آشغال و منبعی لایزال و نامحدود است و تا می خواهند از منابع استفاده می نمایند، در حالی که همه ی رفتارهای انسانی، بر محیط زندگی انسان و نسل های آینده موثر هستند.

وی با اعلان اینکه یکی از علل اصلی این طوفان ها، پروژه های عمرانی است، افزود: مسؤلان تمامی اقدامات نادرست خویش را با یک بهانه ظاهراً موجه انجام می دهند و با این بهانه، مداخلات انسانی به شکل گسترده ای بالا رفته است.

وی اضافه کرد: مداخله و عملکرد غیر زیست محیطی هم توسط دولت و توسط توده مردم انجام شده و هر دو، دست به دست هم می دهند تا کشور را نابود کنند چونکه این پروژه های عمرانی غیر زیست محیطی، هزاران بار تأثیر منفی تری نسبت به عملکرد خود طبیعت داشته و الان هم به یمن عملکرد توأمان مردم و مسئولین به پرتگاه زیستی محیطی رسیده ایم.

صراف تصریح کرد: دریاچه ارومیه هم اکنون حدود سه میلیارد متر مکعب آب دارد که نسبت به حالت پرآبی که ۳۰ میلیارد مترمکعب بود، ۹۰ درصد حجم و وسعت آن خشک شده و از بین رفته است و این حجم از خشکی و این وسعت از بی آبی تقویت کننده ی اثرات طوفان غبارهای نمکی بر محیط اطراف دریاچه و تا شهر تبریز است.

وی اظهار نمود: با وزش طوفان ها که منشأ آنها عربستان و عراق است، طوفان های گرد و غبار از روی دریاچه عبور و تقویت می شوند که سبب می شود طوفان های غباری به طوفان های غباری نمکی تبدیل گشته و به تبریز رسیده و ابتدا حیات زیست گیاهی و سپس اشکال حیاتی دیگر را نابود کند.

وی اشاره کرد: طوفان های غباری نمکی نسبت به منشأ و شدت می توانند از ۵۰ تا ۱۰۰ کیلومتر در امتداد خطی پیشروی کنند و نسبت به استقرار کانون های فشار هرچه اختلاف بین مرکز کانون فشار کم و یا زیاد باشد، شدت آن بیشتر شده و این طوفان های غبار نمکی نسبت به سبب وزش باد، مشکلات ملی یا منطقه ای (بین المللی) خلق می کنند.

این استاد دانشگاه تبریز اظهار داشت: اگر راهکارهای استفاده از محیط زیست را تبیین و فرهنگ سازی نکرده و بی وقفه از منابع انرژی استفاده نمائیم، با مشکلاتی چون گرمایش جهانی و سرانجام انهدام تمدن روبرو خواهیم شد؛ با ذکر «امید بر خدا و توکل به خدا» و همزمان با عرضه ی طرح ها و برنامه های غیر علمی و غیر منطقی و اشتباه، آدرس غلط به مردم ندهیم.

وی تصریح کرد: این طوفان ها که حاوی غباری نمکی و احیانا سمی هستند، تاثیرات اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و سیاسی دارند و زمانی که بر روی خاک مزارع فرو می نشینند و رسوب می کنند و در خلال زمان هم ضخامت آنها بیشتر می شود، با آبیاری میزان غبارهای نمکی به ریشه ی گیاه رسیده و اقتصاد کشاورزی منطقه را نابود می کند.

رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز افزود: طوفان های نمکی فعالیت اقتصادی و اجتماعی را محدود می کند؛ مردم و بیشتر مسئولین و مدیران به جای عرضه ی راهکارهای عملی، منتظر وزش باد و ریزش باران هستند و تدبیر و مدیریت از آنها گرفته شده است؛ حقیقت آنکه مسئولین بیشتر از مردم زبان به گله و شکایت می گشایند در صورتیکه خود با عرضه ی راهکارهای نامناسب، مسئولیت بیشتر و سنگین تری دارند.

وی متذکر شد: محدودیت های تردد، وقوع تصادفات و مشکلات ترافیکی و ایجاد مشکل در حمل و نقل جاده ای و هوایی، شیوع بیماری چشمی و ریوی از یکطرف و از سوی دیگر مشکلات سیاسی و بین المللی برای انتقال نمک به محیط زیست کشورهای همسایه از تأثیرات این طوفان ها هستند.

وی اشاره کرد: مسؤلان ما محیط زیست را شبیه قرارگاه نظامی می دانند که با دستور دادن به منابع آب، رودخانه ها و آبخوان های زیر زمینی جوشان و خروشان شوند اما قانون انرژی و ماده را نمی توان با دستور از بالا متاثر کرد چونکه طبیعت خود قانون بندی دارد و خوشبختانه یا متاسفانه به قانون بندی مسؤلان توجهی نمی نماید.

صراف اظهار داشت: این وضعیت و بدتر از آن پیش روی ما است، چونکه طوفان های غبار نمکی با استقرار چند روزه سبب خشکی بیشتر اقلیمی شده و انبوه آیروسل و توده های جامد نظیر ذرات نمک توده های نمک، اقلیم را خشک تر می کند همینطور مداخلاتی بی رویه انسانی هم دست به دست هم داده و سبب می شود تا اکوسیستم مسیر بهبود را طی نکند.

وی اشاره کرد: اکوسیستم در یک حالت کنش و واکنش عمل می کند، اگر بهره وری بی رویه و مداخلات را کم نماییم، اصلاح خواهد شد اما اگر تمامی عقده های عقب ماندگی خویش را روی آن پیاده نماییم، طبیعت هم عمل ما را با حاکمیت اکوسیستم نامناسب جواب می دهد.

وی اضافه کرد: تا آن زمان که در عملکرد و برنامه ریزی خود تغییری ایجاد نکنیم، نباید انتظار بهبود داشته باشیم که در نهایت به فاجعه ی تمدنی می انجامد و وضعیت شبیه اتیوپی و سومالی در انتظار ما خواهد بود.

این استاد دانشگاه افزود: تصویر بالا نقشه ی هواشناسی است که مرکز طوفان های گرد و غبار کشور ما را نشان می دهد؛ عربستان و عراق یکی از کانون های اصلی این طوفان ها هستند اما کانون مستقل دیگری هم در دریاچه ارومیه وجود دارد که با حالت تیره رنگ نشان داده شده و تبریز را تحت تأثیر قرار می دهد.

وی در انتها با اشاره به این بیت از شعر مولانا که «این جهان کوه است و فعل ما ندا، سوی ما آید نداها را صدا»، بیان نمود: مداخلات ما برهم زننده محیط زیست بوده که در نهایت زندگی ما را نابود می کند؛ این تفکر که انسان «اشرف مخلوقات» است و این امتیاز ویژه ای سبب می شود تا هرکاری که دوست دارد، انجام دهد و امیدی هم به اصلاح طبیعت نیست چونکه اصلاح آن هم به بهبود عملکرد ما وابسته است.