تبعات زیست محیطی کوچ بی موقع

باغ من: مدیر کل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی با اشاره به برنامه های این سازمان در سال جدید برای کوچ عشایر اظهار داشت: اگر زمان ورود و خروج دام، ظرفیت دام و مدت استفاده از مرتع را رعایت نکنیم، از نظر زیست محیطی منجر به فرسایش خاک، افزایش روان آب می شود.

ترحم بهزاد در گفت و گو با ایسنا، درباره برنامه های سازمان منابع طبیعی در سال جدید برای کوچ عشایر اظهار داشت: کوچ یکی از با اهمیت ترین موضوعات سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور است و هر سال برنامه هایی در این حوزه تدارک دیده می شود. در این راستا در اسفند ماه سال ۹۹ نخستین بار بود که دستورالعملی با عنوان دستورالعمل مدیریت چرا، کنترل پروانه چرای دام و ساماندهی کوچ تدوین و به استانداران، سازمان جهاد و کشاورزی استان ها، مدیران کل منابع طبیعی استان ها و سازمان امور عشایر در جهت اجرای بهتر چرا برای حفظ منابع آب و خاک، تقویت افزایش پوشش گیاهی، آمایش سرزمین و پیشگیری از تخریب سرزمین، پیشگیری از چرای زودهنگام و کنترل افرادی که فاقد پروانه چرا هستند، ابلاغ گردید.
محورهای دستورالعمل مدیریت چرا، کنترل پروانه چرای دام و ساماندهی کوچ
وی اضافه کرد: اسفندماه سال قبل این دستورالعمل با امضای وزیر جهاد کشاورزی به وزیر کشور، تمام استانداران و… در جهت اهمیت و برخورداری از بحث مرتع مکاتبه ای انجام شد و وزیر کشور هم این دستورالعمل را به تمام استانداران ابلاغ نمود. نشست هایی نیز در گروه ستاد ملی کوچ برگزار شد و استان ها نیز با محوریت استانداران، معاونت امنیتی و سیاسی استان ها، روسای سازمان جهاد کشاورزی، مدیرکل منابع طبیعی، اداره کل امور عشایر، پلیس راهور، فرمانده انتظامی ناجا، دادستان استان، اداره هواشناسی، مدیرکل صدا و سیما و… در این مورد ذی نفع هستند.

بهزاد افزود: در دستورالعمل وزیر جهاد کشاورزی به چند محور اشاره شده است؛ یکی بحث تشکیل کارگروه مدیریت چرا با محوریت استانداران و دبیری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ها بود. موضوع دیگر تخصیص بیشتر اعتبارات از طرح احیا و اصلاح مراتع برای پروژه مدیریت چرا و… بود همین طور اعمال قُرق برای سالهای خشکسالی و جلوگیری از گرد و خاک، برخورد قضایی با متخلفان بهره برداری غیرمجاز، همکاری استانداران در آگاهی بخشی نسبت به ضوابط بهره برداری به منظور جلوگیری از افزایش تخلفات علاوه بر آن موضوع تامین علوفه از طرف سازمان امور و عشایر ایران برای پیشگیری از کوچ زودهنگام بود که در این راستا هم مکاتباتی انجام و نشست هایی برگزار شده است.
سه شاخصه مهم مدیریت چرای دام
وی ضمن اشاره به اهمیت سه موضوع در زمینه مدیریت چرا اظهار داشت: زمان ورود و خروج دام، ظرفیت دام و مدت استفاده از مرتع سه موضوع مهم در بحث مدیریت چرا است. این که چه زمانی دام وارد و چه زمانی بیرون برود، با چه تعداد دامی با عنایت به تولید علوفه وارد مرتع های کشور شود و چه مدت از این مرتع استفاده نماید.

مدیر کل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری افزود: بیشترین بحث ما هم سیستم چرای متناوب است که باید بصورت چرخشی در مرتع صورت گیرد. با فرماندهی انتظامی کل کشور، پلیس راهور کل کشور، رئیس سازمان صدا و سیما، دادستان کل کشور و… مکاتباتی در جهت اجرای شدن این دستورالعمل انجام شده است.
چالش کوچ ماشینی
بهزاد تصریح کرد: با عنایت به شرایط اقلیمی و کاهش بارندگی در سنوات گذشته باید مدیریت چرا رعایت شود. در این راستا هم باید تامین دام صورت گیرد. با اهمیت ترین موضوعی که حالا در زمینه کوچ مطرح شده این است که کوچ از حالت پیاده به ماشینی تبدیل گشته است. قبلا ۴۵ روز طول می کشید که از مراتع قشلاقی به مراتع ییلاقی برسند اما حالا طی ۲۴ ساعت با کوچ ماشینی از قشلاق وارد ییلاق می شوند. در این حوزه بحث هایی مانند دامداران فاقد پروانه مطرح است که باید طبق تبصره ۲ ماده ۴۷ با آن. ها برخورد شود.

وی افزود: عواملی منجر به چرای زودهنگام می شوند مانند کمبود آب، گرمی هوا و پشه ای که می تواند منجر به کشته شدن دام شود و به همین دلیلهای چرای زودهنگام انجام می شود. در عین حال مراتع ما هم بر اثر تخصیص اراضی یا توسعه کشور، تغییر کاربری داده اند و بنابراین مراتع میان بند را از دست داده ایم. در این حوزه باید یک شورای ملی کوچ تشکیل گردد، اما کلمه مرتع برای برخی مسئولان کلمه ای نامانوس است و زمانی که بحث گرد و غبار و سیل اتفاق می افتد، این مورد مطرح می شود.
اعتبار ناکافی برای مدیریت مراتع
مدیر کل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری افزود: کل اعتباری که سال قبل داشتیم، دو میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان بود. حال چگونه با این اعتبار بر این عرصه مدیریت کنیم؟ ضروریست که در این حوزه اعتباراتی تامین و در گلوگاه ها اکیپ ثابت و گشت مراقبت سیار ایجاد شود. با عنایت به گستردگی عرصه مرتع که بیش از ۵۲ درصد سطح کشور را تشکیل می دهد، به اعتبارات بیشتر برای این حوزه نیاز است.

وی درباره مناطق انجام کوچ اظهار داشت: یک درون کوچ و یک برون کوچ داریم؛ استانهای برون کوچ همچون استانهای زاگرسی کشور که ۱۰ استان هستند و بیشترین کوچ با عنایت به ایلات و طوایفی که وجود دارد، در آنجا انجام می شود. استانهای بوشهر، فارس، ایلام، لرستان، اصفهان، خوزستان، کرمانشاه، همدان و… درگیر این مساله هستند. استان هایی هم مانند آذربایجان شرقی، اردبیل، گیلان هم منطقه بندی کردیم و در این مناطق برون کوچ داریم. در استان هایی مانند گلستان و خراسان شمالی برون کوچ انجام می شود.

مدیر کل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ضمن اشاره به استانهای درون کوچ اظهار نمود: یزد، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و مازندران همچون این استان ها هستند. حالا بیشتر از استان بوشهر، خوزستان و ایلام و قسمت جنوب فارس کوچ شروع شده است. استانهای هرمزگان هم به سمت هزار و لاله زار کرمان می روند که این کار را آغاز کرده اند و از جیرفت و کهنوج هم به ارتفاعات هزار ولاله زار کرمان می روند.
تبعات زیست محیطی کوچ بی موقع
بهزاد درباره تبعات بی توجهی به زمان مناسب کوچ اظهار داشت: اگر زمان ورود و خروج دام، ظرفیت دام و مدت استفاده از مرتع را رعایت نکنیم، منجر به کاهش تولید علوفه، از بین رفتن ترکیب پوششی می شود و از نظر زیست محیطی نیز فرسایش خاک، افزایش روان آب و هدر رفت آب را در پی دارد.

منبع: mygarden.ir