چه سرنوشتی در انتظار شامپانزه های باغ وحش ارم است؟

باغ من: سال هاست که انتقادات زیادی به محل و جایگاه نگهداری شامپانزه های باغ وحش ارم وارد شده و الان مسئولان باغ وحش ارم از بهسازی و ساخت جایگاه جدید برای شامپانزه های این مجموعه خبر می دهند.

به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، انتقادات به شرایط و محل نگهداری شامپانزه های باغ وحش ارم بعد از تولد «باران» – بچه شامپانزه معروف باغ وحش ارم – در اردیبهشت سال ۹۶ تشدید و پررنگ تر شد. «باران» که ساعاتی بعد از تولد از خطر مرگ توسط مادرش «شمسی» نجات یافت توسط ایمان معماریان – دام پزشک وقت باغ وحش ارم – بصورت خانگی نگهداری شد و برخی کارشناسان همچون معماریان به نامناسب بودن جایگاه و شرایط نگهداری شامپانزه های ارم و استاندارد نبودن شرایط هیچ یک از مراکز نگهداری حیات وحش کشور انتقاد کردند.

کارشناسان حیات وحش بر این باور بودند که شرایط نامناسب نگهداری شامپانزه های ارم موجب بروز اختلالات روحی و پرخاشگر شدن آنها شده است و صدمه ای که «شمسی» – مادر باران – در بدو تولد به آن وارد کرده بود را ناشی از همین اختلالات روحی می دانستند. خیلی از دامپزشکان و مجامع جهانی در رابطه با حیات وحش، بر این باور بودند که باران نباید به خانواده خشن خود بازگردد و باید به یتیم خانه شامپانزه های همسن و سال خود منتقل شود. این ماجرا با واکنش های زیادی از طرف افکار عمومی، فعالان حیوانات و رسانه ها روبه رو شد اما سرانجام ۴ تیرماه سال ۹۹ با صدور حکم قضایی باران که بصورت خانگی درحال نگهداری بود به مجموعه باغ وحش ارم منتقل و در نهایت ۱۳ تیر ماه امسال به یک مرکز بین المللی نگهداری از شامپانزه ها در کشور کنیا منتقل شد تا در کنار گروه هم سن خود زندگی کند.

در پی مطرح شدن انتقاداتی درباره محل نگهداری شامپانزه های باغ وحش ارم، آبان ماه سال قبل «شمسی» – ماده شامپانزه ۱۸ ساله باغ وحش ارم – به سبب آنچه نزاع بین حیوانات اعلام شد، جان خودرا از دست داد. بعد از این نگرانی ها درباره وضعیت شامپانزه های ارم خصوصاً «باران» بیش از پیش افزایش پیدا کرد. انتقال «باران» به یک مرکز بین المللی نگهداری از شامپانزه ها گرچه خیال ها را از بابت سرنوشت این بچه شامپانزه چهار ساله راحت کرد اما همچنان بابت وضعیت سایر شامپانزه های ارم نگرانی هایی وجود دارد.

پیمان محمدزاده – دامپزشک باغ وحش ارم – درباره نظر برخی کارشناسان در خصوص این که شرایط نامناسب نگهداری شامپانزه های ارم موجب بروز اختلالات روحی و پرخاشگر شدن آنها شده است، به ایسنا می گوید: محیط نگهداری به تنهایی نمی تواند موجب ایجاد مشکلات روحی در حیوانات شود چونکه در زندگی طبیعی یک حیوان شرایط بسیار زیادی دست به دست هم دهد که منجر به این می شود که حیوان از یک زندگی سالم و طبیعی برخوردار باشد یا گرفتار یکسری اختلالات روحی شود. نباید انتظار داشته باشیم حیوانی که تمام طول عمر خود در محیط اسارت بوده مانند حیوانی که در حیات وحش است زندگی کند دو شرایط روحی نرمالی داشته باشد. چه زندگی در محیط طبیعی و چه در اسارت هرکدام می تواند مزایا و معایبی داشته باشد و سرنوشت هر حیوان به نحوه و محیط زندگی آن بستگی دارد.

وی ادامه می دهد: جایگاه فعلی شامپانزه های ارم نیاز به بازسازی و بهسازی دارد و حتی در نیاز به تغییر ترکیب جمعیتی حاضر شامپانزه های این مجموعه شکی نیست. تمام دغدغه این است که جایگاه اصلاح شده ای طراحی و ساخته شود و جمعیت حاضر را گرفتار تغییر یا به اصطلاح ژن تازه به این ترکیب جمعیتی اضافه نماییم تا بتوانیم به تدریج در یک پروسه چند ساله جمعیت شامپانزه های ارم را اصلاح نماییم و یک گله سالم و شاداب داشته باشیم.

دام‍‍پزشک باغ وحش ارم ضمن بیان این که باتوجه به محدودیت های شدیدی که در حوزه بهسازی جایگاه و تغییر ترکیب جمعیتی شامپانزه های این مجموعه وجود دارد، اظهار می کند: بهسازی و ساخت جایگاه جدید برای شامپانزه ها فرایندی است که در کوتاه مدت امکان پذیر نیست چونکه این اقدامات به ستاندن مجوزهای بین المللی نیاز دارد و یک پروسه چند فازه است که برنامه عملیاتی و مطالعات آن شروع و فازهای آن طراحی شده است.

محمدزاده خاطرنشان می کند: پروسه بهسازی و ساخت جایگاه استاندارد جدید برای شامپانزه های ارم مطابق با قوانین اتحادیه باغ وحش های اروپا – که باغ وحش ارم کاندیدای عضویت در آنست و در آینده ای نزدیک به عضویت کامل آن در می آید – یک پروسه سه ساله است. نخستین اقدامی که باید دراین زمینه صورت گیرد بهسازی جایگاه فعلی در یک دوره سه ساله است تا جایگاه برای گله حاضر قابل تحمل شود و همزمان و به موازات این اقدام راه اندازی یک جایگاه جدید و استاندارد نیز شروع می شود.

سال گذشته همزمان با انتشار اخباری در خصوص موافقت سازمان حفاظت محیط زیست با انتقال «باران» به خارج از کشور و مکاتبات باغ وحش ارم با یک مرکز بین المللی و استاندارد نگهداری از شامپانزه ها در کشور کنیا، مدیر باغ وحش ارم اظهار کرده بود که در فاز اول فقط «باران» به این مرکز منتقل خواهد شد اما این انتقال می تواند مقدمه ای برای انتقال سایر شامپانزه های باغ وحش ارم تهران به مرکز نگهداری از شامپانزه ها در کنیا باشد.

محمدزاده می گوید: امکان انتقال تمام شامپانزه های ارم به خارج از کشور و وارد کردن گله جدید وجود ندارد چونکه تعدادی از شامپانزه های این مجموعه مسن هستند و چنین شامپانزه های پرریسکی را هیچ مرکزی در دنیا نمی پذیرد بدین سبب تنها می توانیم کیفیت زندگی شامپانزه های مسن را در باغ وحش افزایش دهیم اما امکان انتقال، تغییر و جایگزین کردن سایر شامپانزه هایی که سن کمتری دارند، وجود دارد همین طور بر طبق بررسی های تخصصی صورت گرفته، اورانگوتان ها می توانند جایگزین های خوبی برای شامپانزه ها باشند چونکه نگهداری شامپانزه ها در باغ وحش باتوجه به خصوصیات فیزیولوژیکی که دارند صحیح نیست، بدین جهت می توان اورانگوتان ها را جایگزین کرد یا جمعیت فعلی شامپانزه ها را بصورت حساب شده و با دریافت مجوزهای بین المللی طی یک پروسه سه ساله تغییر داد.

پرویز قندالی – مدیر باغ وحش ارم درباره انتقادات وارد شده به جایگاه نگهداری شامپانزه های ارم و برنامه های این مجموعه برای آنها به ایسنا می گوید: در جلسات کارگروه تخصصی درباره شامپانزه های باغ وحش ارم که طی ماه های گذشته تشکیل شده است، تصمیم بر آن شد که ساخت جایگاه جدید برای شامپانزه های این مجموعه اتفاق افتد اما این پروسه زمان بر خواهد بود چونکه نمی خواهیم به سبب فشارهای ناشی از انتقادات جایگاه نامناسبی ساخته شود که در آینده مجدد موجب ایجاد مشکلات شود.

او ادامه می دهد: ساخت جایگاه جدید برای شامپانزه ها هزینه زیادی دارد و لازم است جایگاه جدید جانمایی و شرایط استاندارد آن بررسی شود.

قندالی با اعلان اینکه بطور قطع جایگاه جدید و استانداردی برای شامپانزه های ارم ساخته خواهد شد، اظهار نمود: تمام مدیران بنیاد مستضعفان و مجموعه ارم معتقدند که باید جایگاه جدیدی برای شامپانزه های ارم ساخته شود و تمام تلاش مدیران در این راستا است اما باتوجه به شیوع ویروس کرونا و وضعیت مالی این مجموعه شاید ساخت جایگاه جدید کمی زمان بر باشد. هم اکنون شورای راهبردی باغ وحش تشکیل و اقدامات اولیه برای جانمایی، طراحی و ساخت جایگاه جدید انجام شده است.

به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، طبق آخرین اعلام اداره نظارت بر امور حیات وحش استان تهران “براساس نظر مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران فعلا مجوزی برای واردات گونه های جدید برای هیچ یک از مراکز نگهداری حیات وحش و باغ وحش های استان تهران صادر نخواهد شد” همین طور سعید محمودی -مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران- درباب وضعیت شامپانزه های باغ وحش ارم گفته است که دیگر در هیچ جای دنیا شامپانزه ها را در قفس نگهداری نمی کنند و در فضاهای باز نگهداری می شوند و انتظار داریم مجموعه ارم در آینده ای نزدیک وضعیت این شامپانزه ها را تعیین تکلیف کند.

منبع: باغ من