اصلاحیه کیگالی گامی برای محافظت از لایه ازن

به گزارش باغ من، کارشناس تحقیقات دفتر محافظت از لایه ازن با بیان اینکه ازن در ایران تغییرات خیلی کمی دارد، اظهار داشت: ازن جذب کننده تابش اشعه فرابنفش خورشید است. ایران روی فلات و ارتفاع است و نسبت به کشورهای هم عرض خود با ارتفاع پایین تر، به خودی خود تابش فرابنفش بالاتری دارد. در صورت تخریب در لایه ازن، شدت فاجعه بیشتر می شود.

به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، ۱۶ سپتامبر مصادف با ۲۶ شهریورماه روز جهانی محافظت از لایه ازن است. این لایه به اندازه اکسیژنی که تنفس می نماییم، مهم می باشد چون مولکول های ازن که خود تشکیل یافته از سه اتم اکسیژن و در ارتفاع ۱۸ تا ۵۰ کیلومتری از سطح زمین در لایه استراتوسفر پراکنده هستند، می توانند اشعه فرابنفش خورشید را جذب کنند و مانع از رسیدن بیش از اندازه آن به سطح زمین، اقیانوس ها، جنگلها شوند. این لایه با جذب پرتو فرابنفش خورشید باعث ادامه زندگی روی کره زمین می شود و حفظ آن نیازمند توجه و اقدامات جهانی و نابودی آن به منزله نابودی حیات انسان ها است این در حالیست که تخریب لایه ازن اثرات بسیاری بر حیات و ممات انسان و محیط زیست می گذارد. مولکول های ازن گرچه ناپایدار هستند ولی توانایی جذب پرتو مرگبار فرابنفش خورشید معروف به UV-B را دارند. این لایه که به ازن معروف است، از موجودات کره زمین در مقابل این اشعه خطرناک همانند یک سپر محافظت می کند.

بیشتر بخوانید:

روز جهانی لایه ازن؛ اهمیت حفظ لایه ای که ترمیم آن ۵۰ سال زمان می برد

ازن در حالت عادی و در سطح زمین گازی بسیار سمی است که تماس با آن سبب سوزش و التهاب دردناک دستگاه تنفسی می شود اما در جو فوقانی لایه ای محافظ را تشکیل می دهد که تخریب آن باعث می شود تا پرتو فرابنفش خطرناک خورشید صدمات جبران ناپذیری به موجودات روی کره زمین وارد آورد. ازجمله این صدمات میتوان به صدمه دیدگی عدسی چشم (آب مروارید) و کوری، آفتاب سوختگی و در نهایت سرطان پوست، تضعیف سیستم دفاعی بدن، پیری زودرس، اختلال در مکانیزم فتوسنتز گیاهان و کاهش محصولات کشاورزی، کاهش رشد و نابودی فیتو پلانکتون های موجود در آب دریاها – که منبع اصلی غذایی موجودات بزرگ تر به شمار می روند – و کمک به افزایش پدیده زمین گرمایی اشاره نمود.

ایران از کشورهایی است که در عرض های متوسط نیم کره شمالی قرار دارد. میانگین ازن روی سرزمین ایران حدود ۲۸۶ دابسون (هر ۱۰۰ دابسون یک میلیمتر است) با حداکثر و حداقل ۳۱۰ و ۲۶۶ به ترتیب در ماه های مارس و اکتبر در نوسان است که در دهه های گذشته کاهش قابل ملاحظه ای نداشته و همین ناهنجاری بسیار ضعیف با سرعت ۰.۰۹ دابسون رو به افزایش است.

آلودگی های غالب هوا که سلامت و حیات موجودات زنده را تحت تأثیر قرار می دهد از راه اندازه گیری ها توسط شش شاخص شامل ذرات کمتر از ۱۰ و ۲.۵ میکرون، ازن، منواکسیدکربن، دی اکسیدنیتروژن و دی اکسیدسولفور صورت می پذیرد که بیشتر جهت بررسی کیفیت هوای شهری مورد استفاده قرار می گیرند.

این آلاینده ها به شکل مستقیم در تخریب مولکول ازن در لایه استراتوسفر دخالت ندارند و برای اندازه گیری تخریب ازن شاخصهای آلودگی نظیر میزان اتم کلر و برم موجود در جو بخصوص در لایه استراتوسفر ملاک قرار می گیرد البته بعضی از آلاینده ها می توانند در تولید آلاینده ثانویه مثل ازن تروپوسفری اثرگذار باشند که این ارتباطی با لایه ازن در استراتوسفر ندارد.

بیشتر بخوانید:

کاهش ۶۷ درصدی مواد مخرب لایه ازن در ایران

دولت جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۸ کنوانسیون وین و پروتکل مونترال را به تصویب مجلس شورای اسلامی رساند سپس اصلاحیه لندن و کپنهاگ را درسال ۱۳۷۵، اصلاحیه مونترال را در سال ۱۳۸۶ و اصلاحیه پکن را در سال ۱۳۹۰ تصویب کرد. آخرین اصلاحیه با عنوان اصلاحیه کیگالی در سال ۲۰۱۶ به تصویب رسید که در آن گفته شده گازهایی که جایگزین گازهای مخرب لایه ازن شده اند، باید از چرخه مصرف بیرون بروند چون این گازها باآنکه مخرب نیستند اما گازهای گرمایشی هستند. ۱۶۰ کشور تابحال این اصلاحیه را تصویب کردند.

اولین بار اثر تخریبی لایه ازن روی قطب جنوب مشاهده شد و ماهواره ها این اثر را هر سال پایش می کنند. مساحت لایه ازن روی قطب جنوب در اندازه گیری سالانه به ۳۰ میلیون کیلومتر مربع هم رسیده است و در چند سال قبل این اندازه در حوالی ۲۴ کیلومتر مربع بوده و در آخرین اندازه گیری در ۵ سپتامبر ۲۰۲۴ این عدد ۱۳ میلیون کیلومتر مربع اعلام شده است. تنها اثرهای مخرب روی لایه ازن، اتم های برم و کلر نیستند. آتشسوزی ها هم همچون آتشسوزی های جنگلی باعث تولید گاز سولفور می شوند و به وسیله جریانات بادی روی قطب می نشینند و در زمستان های قطبی اثر تخریبی روی ازن برجای می گذارند. در این شرایط دانشمندان در تلاش هستند تا اثر انسانی و اثر طبیعی بر لایه ازن را از هم تفکیک کنند.

تابحال مطابق با برنامه زمان بندی حذف مواد مخرب لایه ازن تحت کنترل پروتکل مونترال سی اف سی ها، متیل کلروفرم و تتراکلرید کربن و متیل بروماید در قسمت مصارف آفات غیرقرنطینه ای حذف گردیده است و حذف هیدرو کلرو فلوروکربن ها هم مطابق با برنامه زمانبندی درحال کاهش تدریجی و حذف مصرف است.

ایران علاوه بر حذف گازهای مخرب، بیشتر از ۳۵ درصد واردات هیدروکلروفلروکربن ها را هم تا سال ۲۰۲۰ کاهش داده است و تا سال ۲۰۲۵ این کاهش واردات به ۶۷.۵ درصد خواهد رسید. بر مبنای مطالعات با عنایت به انجام اقداماتی برای ترمیم لایه ازن انتظار می رود که سطح لایه در قطب جنوب تا ۲۰۶۶ به سطح سال ۱۹۸۰ برگردد. در این شرایط اثرات ناهنجاری روی قطب جنوب کمتر می شود و از مرکز ازن در قطب جنوب به مناطق دیگر سرایت می کند و کشورهایی مانند استرالیا، نیوزلند و شیلی بیشتر از کشورهای شمالی تر صدمه می بینند.

شفیع موسوی – کارشناس تحقیقات دفتر محافظت از لایه ازن – در گفتگو با ایسنا در رابطه با تأثیر تخریب لایه ازن بر ایران اظهار نمود: با توجه به اینکه ایران در نیمکره شمالی قرار دارد، آثار زیان بار کمتری را نسبت به کشورهای نزدیک به قطب جنوب می بیند اما چند سالی است وضعیت ازن در قطب شمال هم به جنبه های نگران کننده ای رسیده است. میزان گاز اتم برم و کلر روی قطب شمال بیشتر از قطب جنوب است.

او افزود: قطب جنوب سردتر از قطب شمال است و بنابراین شرایط برای شکل گیری حفره های بزرگ در قطب شمال کمتر از قطب جنوب اتفاق می افتد اما کارشناسان می گوید اگر شرایط گرمایش جهانی ادامه پیدا کند، سبب می شود قشر لایه تروپوسفر سردتر شود و در نتیجه فرایند تخریب ازن در قطب شمال هم مثل قطب جنوب اتفاق بیفتد. در نهایت این مسئله منجر به صدمه رسیدن به کشورهای نیمکره شمالی زمین می شود. در این شرایط پیشگیری از افزایش دمای جهانی به جلوگیری از تخریب ازن در قطب شمال کمک می نماید. میانگین کلی ازن روی سرزمین ایران حدود ۳۰۰ دابسون در نوسان است.

اقدام ایران برای پیشگیری از افزایش اشعه فرابنفش

ارشناس تحقیقات دفتر محافظت از لایه ازن با بیان اینکه ازن در ایران تغییرات خیلی کمی دارد، خاطرنشان کرد: کشورهای اسکاندیناوی نزدیک به قطب شمال بیشتر صدمه را می بینند. با این وجود تلاش می نماییم که اشعه فرابنفش از میزان عادی اش بیشتر نشود. ازن جذب کننده تابش اشعه فرابنفش خورشید است. ایران روی فلات و ارتفاع است و نسبت به کشورهای هم عرض خود با ارتفاع پایین تر، به خودی خود تابش فرابنفش بالاتری دارد. در صورت تخریب در لایه ازن، شدت فاجعه بیشتر می شود.

موسوی با سفارش به مردم در مورد مراقبت های لازم در مقابل اشعه فرابنفش اظهار داشت: باید خودمان جنبه های کنترلی و محافظتی را در نظر بگیریم و از پوست و چشم خودمان مراقبت نماییم. عینک های آفتابی و کرم های ضدآفتاب راهکار خوبی برای حفاظت از خودمان هستند. مردم باید بیشتر مراقبت کنند چون آب مروارید و مشکلات خیلی زیاد دیگری در ایران وجود دارند. اشعه فرابنفش برای انسان ها، حیوانات، گیاهان و دریاها مضر و صدمه زا است. باعث صدمه به اشیا و حتی رنگ خودرو ها می شود. می تواند به DNA انسان ها هم صدمه بزند. آفتاب سوختگی ها می تواند به سرطان پوست هم تبدیل گردد.

او در رابطه با اصلاحیه کیگالی تصریح کرد: ۱۶۰ کشور این اصلاحیه را تصویب کردند که روی گازهای گرمایشی متمرکز می شود. این گازهای گرمایشی شامل گازهای مورد مصرف در سیستم های سردکننده مثل یخچال های تجاری و خانگی هستند. در پروتکل مونترال این گازها جایگزین گازهای مخرب شده بودند اما پس از اصلاحیه کیگالی، کشورهایی که بر اثر این گازها صدمه های بیشتری دیدند، زود تر این مسئله را تصویب کردند که این گازها را از چرخه مصرفی خارج کنند. ایران هم در مقابل گازهای گرمایشی صدمه پذیر است اما چون پیمان نامه پاریس هنوز امضا نشده، این فرایند در ایران به تصویب نرسیده است البته دولت پذیرش اولیه اش را انجام داده است و درحال پیگیری و گفتگو با نمایندگان مجلس هستیم تا ان شاءالله هر چه سریع تر این کار صورت گیرد.
مصوبه دولت در رابطه با پذیرش پروتکل الحاقی مونترال برای کنترل مواد کاهنده لایه ازن

موسوی در انتها اظهارکرد: پس از تصویب باید محدودیت های قانونی را شروع نماییم. باید گازهای جایگزین معرفی شوند و پس از سال ۲۰۲۷ روند تدریجی حذف گاز مخرب آغاز می شود و تا سال ۲۰۴۷ باید حدود ۸۵ درصد از این گازهای گرمایشی از چرخه مصرف بیرون بروند. طبق محاسبه ای که انجام شده، با توجه به پیمان نامه پاریس بر مبنای پیشگیری از افزایش دمای جهانی به بیشتر از ۲ درجه سانتیگراد مبادرت به حذف این گاز گرمایشی می تواند تا نیم درجه دمای میانگین را کم کند.

منبع: mygarden.ir