جزایر ایرانی خلیج فارس زیستگاه مهم پرندگان مهاجر آبزی

باغ من: نتایج مطالعات میدانی کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست نشان میدهد که بالاتر از ۲۰۰ هزار جفت جوجه آور از ۱۱ گونه از پرندگان آبزی در جزایر خلیج فارس آشیانه سازی و تخم گذاری می کنند.
به گزارش باغ من به نقل از مهر، همه ساله صدها هزار پرنده آبزی تابستان گذران در جزایر ایرانی خلیج فارس تخم گذاری و جوجه آوری می کنند. پرندگان آبزی به سبب محدودیت وجود زیستگاه های مناسب و مواد غذایی قابل دسترس اغلب بصورت دسته ها و اجتماعات بزرگ تولید مثل می کنند. جزایر غیر مسکونی خلیج فارس از با اهمیت ترین مناطق جوجه آوری پرندگان مهاجر آبری بوده که بواسطه قرار گرفتن در آب های کم عمق و سرشار از مواد غذایی ارزش فزاینده ای یافته اند. این زیستگاه ها از نظر بوم شناختی مناطق بسیار لطمه پذیری می باشند و به شدت در معرض مداخلات انسانی، فشار توسعه و خطرات ناشی از آلودگی نفتی قرار دارند. نتایج مطالعات میدانی کارشناسان ستادی و استانی سازمان حفاظت محیط زیست نشان داد که بالاتر از ۲۰۰ هزار جفت جوجه آور از ۱۱ گونه از پرندگان آبزی در جزایر خلیج فارس آشیانه سازی و تخم گذاری می کنند. شمارش جمعیت های جوجه آور برمبنای شمارش آشیانه های فعال (جفت جوجه آور) برآورد شده است. جزایر قبر ناخدا و دارا در استان خوزستان، جزایر نخیلو، ام الگرم و خان در استان بوشهر و جزایر شیدور و بنی فارور در استان هرمزگان از با اهمیت ترین زیستگاه های جوجه آوری پرندگان آبزی هستند. بیشترین جمعیت جوجه آور در جزایر بنی فارور و نخیلو به ترتیب با شمارش ۶۸۷۴۶ آشیانه از چهار گونه و ۴۹۸۵۹ آشیانه از شش گونه بود. آشیانه سازی و تخم گذاری گونه های مختلف پرندگان آبزی از فروردین ها شروع می شود و جوجه ها بعد از رشد و پروازی شدن تا پایان تابستان جزایر را ترک کرده و به طرف زیستگاه های زمستان گذران مهاجرت می کنند. فراوان ترین گونه جوجه آور جزایر ایران با مجموع ۱۱۱۶۸۶ آشیانه (جفت جوجه آور) متعلق به پرستوی دریایی پشت تیره بود که حدود ۵۵ درصد پرندگان جزایر ایرانی خلیج فارس را شامل می شود. پرستوی دریایی کاکلی کوچک نیز بالاتر از ۳۰ درصد جمعیت پرندگان جوجه آور جزایر را با ۶۲۰۹۷ آشیانه به خود اختصاص داد. سلیم خرچنگ خوار با بالاتر از ۲۰ هزار آشیانه در رتبه بعدی بیشترین جمعیت جوجه آور پرندگان خلیج فارس قرار دارد. جزایر ایرانی خلیج فارس برای تولید مثل و بقا جمعیت جهانی سلیم خرچنگ خوار از اهمیت فوق العاده ای برخوردار بوده و مطالعات انجام شده نشان میدهد که بالاتر از ۵۰ درصد از جمعیت جهانی اینگونه در جزایر خلیج فارس جوجه آوری می کنند. تحلیل روند آماری پرندگان جوجه آور جزایر ایرانی خلیج فارس حاکی از پایداری در جمعیت و عدم نوسان شدید در دو دهه گذشته بود. تغییرات جمعیت جوجه آور پرندگان آبزی در سواحل و جزایر تحت تأثیر شرایط بوم شناسی جوجه آوری آنها است. پرندگان آبزی زیستگاه هایی برای جوجه آوری انتخاب می کنند که وضعیت مطلوبی برای بقا و جوجه آوری آنها فراهم می آورد. بهبود شرایط زیستی سبب افزایش جمعیت و کاهش کیفیت زیستگاه، آلودگی ها و تغییرات بوم شناختی در زیستگاه سبب کاهش جمعیت آنها می شود. به این علت پرندگان آبزی جوجه آور شاخص مناسبی برای مدیریت زیست محیطی جزایر به شمار می روند. در جزایر خلیج فارس زیستگاه های مناسب جوجه آور باتوجه به وسعت، تنوع و تعدد جزایر عامل محدود کننده نبوده و امکان جابجایی پرندگان در جزایر مختلف در صورت بروز هر گونه تهدید وجود دارد ولی لازم است حفاظت زنجیره ای از جزایر در دستور کار قرار گیرد. جزایر ایرانی خلیج فارس به سبب نقش کلیدی در روند تکامل تولید مثلی تعدادی از پرندگان آبزی مهاجر علاوه بر قرار گرفتن در زمره مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست، در لیست ۱۰۵ گانه مناطق مهم پرندگان (IBA) با دارا بودن معیارهای مندرج در طبقه دوم قرار دارند. طبقه ۲ مناطقی هستند که به هنگام تولید مثل، مهاجرت و زمستان گذرانی محل تجمع شمار چشمگیری از پرندگان هستند. باتوجه به قرار گرفتن این جزایر در معرض تهدیدات محیط زیستی، تعیین وضع موجود و پیش بینی شرایط آینده بمنظور پایش زیست محیطی این جزایر ضروری می باشد. تحلیل و بررسی نتایج سرشماری سالانه پرندگان آبزی جوجه آور تابستان گذران و بررسی روند تغییرات جمعیت جوجه آور جزایر از اهمیت خاصی برخوردار بوده و مدیران ارشد ستادی و استانی حفاظت محیط زیست می توانند در تصمیم سازی ها و اجرای برنامه های مدیریتی از داده های جمعیتی و تحلیل های ارائه شده بهره گیرند. هم اکنون تخریب زیستگاه های جزایر، گردشگری ناپایدار، تغییر کاربری، از میان رفتن زیستگاه های جوجه آوری پرندگان آبزی و ورود گونه های غیر بومی همچون چالش های حفاظتی جزایر هستند. تعدادی از جزایر خلیج فارس همچون جزایر بونه در خوزستان، خارک، خارکو و فارسی در استان بوشهر در گذشته از زیستگاه های جوجه آوری پرندگان در خلیج فارس بوده که امروزه مطلوبیت زیستگاهی خودرا از دست داده اند. باتوجه به انجام مطالعات پایش جمعیت و زیست شناسی جوجه آوری پرندگان جزایر خلیج فارس، اجرای برنامه های کاهش اثرات تهدیدها برمبنای راهبردهای مدیریت زیست بومی جزایر، گردشگری پایدار و توسعه حفاظت مشارکتی در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست قرار خواهد گرفت.

منبع: mygarden.ir