به مناسبت روز جهانی مقابله با بیابان زایی؛ ۸۸ درصد مساحت کشور در کمربند خشک جهانی

به گزارش باغ من، مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری اظهار نمود: ۸۸ درصد کشور در کمربند خشک جهانی و ۳۰ میلیون هکتار از مساحت آن هم تحت تأثیر فرسایش بادی قرار دارد.

به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، امروز (۱۷ ژوئن مصادف با ۲۷ خرداد) روز جهانی مقابله با بیابان زایی است. روز جهانی مبارزه با بیابان زایی و خشکسالی هر ساله به منظور ارتقای آگاهی عمومی از تلاشهای بین المللی برای مبارزه با بیابان زایی گرامی داشته می شود.

این روز، فرصتی منحصر به فرد برای یادآوری این مساله به همگان است که خنثی سازی روند تخریب زمین از راه حل مساله، مشارکت قوی جامعه و همکاری در همه سطوح قابل دستیابی است.

روز جهانی مبارزه با بیابان زایی و خشکسالی امسال میلادی (۲۰۲۳) با شعار «نقش و حقوق بانوان در مدیریت پایدار سرزمین» گرامی داشته می شود.
۸۸ درصد مساحت ایران در کمربند خشک جهانی
دکتر وحید جعفریان در گفت و گو با ایسنا بمناسبت روز جهانی مقابله با بیابان زایی اظهار نمود: کشور ایران به لحاظ واقع شدن روی کمربند خشک جهان کمتر از یک چهارم میزان بارش جهانی را دریافت می کند. قریب به ۸۸ درصد مساحت کشور در کمربند خشک جهانی قرار گرفته است. بر مبنای آخرین مطالعات صورت گرفته در کشور در سال ۹۸ مشخص شد حدود ۳۰ میلیون هکتار از مساحت کشور تحت تأثیر فرسایش بادی است که از این سطح ۱۴ میلیون هکتار به منابع زیستی و اقتصادی کشور خسارت وارد می نماید.

وی افزود: میزان خسارت مستقیم وارد شده بر مبنای هجوم ماسه های روان به اراضی کشاورزی، اماکن مسکونی شامل شهرها و روستاها، صنایع و تاسیسات زیربنایی راه های مواصلاتی و… بر مبنای مطالعه انجام شده در سال ۹۸ بالغ بر ۶۰۰ میلیون دلار در سال است.
چرا فرسایش بادی در کشور شدت یافته است؟
مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری در رابطه با علل افزایش شدت فرسایش بادی در کشور اظهار نمود: همچون دلایل اصلی افزایش شدت فرسایش بادی و صدمه های ناشی از آن در کشور طی دهه اخیر، افت آب های زیرزمینی، عدم تأمین رطوبت و حقابه دشت های سیلابی مناطق بیابانی، تغییرات کاربری اراضی و نتایج ناشی از تغییر اقلیم نظیر استمرار خشکسالی است.

وی به راهکارهای مقابله با توفان ماسه و گرد و خاک اشاره نمود و اظهار داشت: نخستین گام در مقابله با پدیده توفان های ماسه و گرد و غبار، کنترل عوامل تخریب و اصلاح روش های مدیریتی بخصوص در حوزه مدیریت منابع آب است. در مرحله بعدی هم باید استفاده از روش های بازسازی سرزمین و تثبیت کانون های بحران بوجود آمده با اولویت جلوگیری از تخریب سرزمین مورد توجه قرار گیرد.

جعفریان افزود: شناسایی و پایش مناطق برداشت رسوبات بادی امکان مدیریت و برنامه ریزی جهت کنترل توفان های ماسه گرد و غبار را فراهم می آورد. مدیریت پایدار سرزمین طیف وسیعی از برنامه های مدیریتی و اجرایی را شامل می شود و در حوزه مأموریتی این سازمان در برگیرنده سیاست ها و برنامه های مدیریت زمین و محافظت از عرصه های طبیعی همینطور فعالیتهای آبخیزداری، آبخوان داری، مدیریت منابع جنگلی، مدیریت مراتع و احیای مناطق بیابانی است.

وی اضافه کرد: انجام بیشتر از ۸.۷ میلیون هکتار از مناطق تحت تاثیر و کانون های فرسایش بادی با استفاده از پروژه های نهالکاری، مدیریت رواناب، بذرکاری و بذر پاشی، مالچ پاشی، قرق و… بخشی از این اقدامات است.

مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری خاطرنشان کرد: از پتانسیل های مناطق بیابانی رویکرد تولید علوفه در رخساره های مخروط افکنه پلایایی و حاشیه پلایا (حوضه رسوبی بسته که در پست ترین نقطه بیابانی و یا فرورفتگی های طبیعی به وجود می آید.) است که شوری بالایی دارند. از این مناطق که سطحی معادل ۲.۳ میلیون هکتار در کشور است، حدود ۶۰۰ هزار هکتار از آن قابلیت احیاء و توسعه با استفاده از گونه های هالکنموم سالسولا، آتریپلکس هالوستافیس، سالیکورنیا و… را دارند و می تواند بین ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلوگرم علوفه خشک تولید نماید که بیشترآن ها جهت توسعه پرورش دام شتر مناسب هستند.

وی خاطرنشان کرد: این طرح مزایای زیادی در ترسیب کربن، کمک به کاهش تغییرات اقلیمی همچون کاهش گرمایش زمین، تولید در مناطقی که عملاً میزان تولید آنها صفر است، استراحت به اراضی مرتعی درجه ۳ که درحال تخریب است و… دارد.

جعفریان تصریح کرد: از اقدامات شاخص در زمینه برنامه ریزی و مدیریت مناطق بیابانی، تهیه برنامه ملی مدیریت مناطق بیابانی بر مبنای قابلیت ها و محدودیت رخساره های مناطق بیابانی است.

وی اضافه کرد: شناسایی ظرفیت ها و قابلیت های اکولوژیک و اقتصادی-اجتماعی رخساره های مناطق بیابانی در این طرح مورد بررسی قرار گرفته و فعالیتهای اجرایی در چارچوب یک برنامه ۱۰ ساله مبتنی بر برنامه ۱۰ ساله عرضه شده است. بر مبنای یافته های اولیه این طرح ۲۹ قابلیت اقتصادی در مناطق بیابانی کشور همچون پتانسیل های گردشگری، بهره برداری از گیاهان دارویی، استفاده از انرژی های تجدید پذیر قابل تعریف است که نقش به سزایی در اشتغال زایی، رشد تولید و بهبود معیشت جوامع ساکن در این مناطق خواهد داشت.

به گفته مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری، مدیریت پایدار سرزمین هم اکنون بعنوان یکی از اهداف اصلی رشد و توسعه در کشورهای جهان مورد توجه است و ساختارهای بین المللی و منطقه ای مختلفی دستیابی به این هدف را در دستور کار دارد. کنوانسیون مقابله با بیابان زایی بعنوان مهم ترین مرجع هماهنگ کننده مدیریت پایدار سرزمین در سطح جهانی، حفاظت، بازسازی و استفاده پایدار از اکوسیستم های طبیعی و اراضی کشاورزی را به منظور مقابله با نتایج تخریب سرزمین همچون پدیده گردوغبار ضروری دانسته است و بر رویکرد جامع نگر، فراگیر و مشارکتی تاکید دارد.
ایران، یکی از نخستین امضاکنندگان کنوانسیون مقابله با بیابان زایی
وی تصریح کرد: کشور جمهوری اسلامی ایران بعنوان یکی از نخستین امضاکنندگان کنوانسیون مقابله با بیابان زایی نقش به سزایی در جریان سازی و تبیین نگاههای جهانی مقابله با بیابان زایی داشته است. این کشور از سال ۱۳۷۵ به دنبال تصویب در مجلس شورای اسلامیریال به صورت رسمی به عضویت این کنوانسیون در آمده است و اقدامات مرتبط را از راه کارگروه ملی مقابله با بیابان زایی به تصویب هیات دولت رساند.

جعفریان اضافه کرد: این کنوانسیون در جهت تنویر افکار عمومی و ارتقای آگاهی جوامع نسبت به چالش ها و مخاطرات تخریب سرزمین و لزوم و اهمیت مقابله با بیابان زایی همه ساله ۲۷ خرداد ماه را به گرامیداشت روز جهانی مقابله با بیابان زایی و خشکسالی مختص کرده است. شعار سال جاری هم بر نقش و حقوق بانوان در مدیریت پایدار سرزمین تاکید دارد.
زنان عنصری مهم در توسعه فراگیر و مدیریت پایدار سرزمین
وی با تکیه بر نقش موثر زنان در توسعه فراگیر و پیشرفت همه جانبه زندگی بشری اظهار داشت: مشارکت زنان در فعالیتهای مختلف با عنایت به استعدادهای ذاتی آنان همینطور در نظر گرفتن ظرافت های روحی و جسمی آنها نقش تعیین کننده ای در توسعه و پیشرفت جامعه بشری دارد و نقش آفرینی این قشر بعنوان نیمی از پیکر جامعه همچون اصول اساسی و اجتناب ناپذیر اهداف توسعه در برنامه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی همه جوامع است.

مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری افزود: در زمینه مدیریت پایدار سرزمین هم زنان، بازیگران اصلی تلاشهای جهانی جهت کاهش و معکوس سازی تخریب سرزمین محسوب می شوند. آنان از مهم ترین نیروهای درگیر در کشاورزی و در نتیجه به صورت مستقیم با امنیت غذایی و محیط زیست مرتبط هستند، با این وجود در اکثریت قریب به اتفاق کشورها، زنان بیشتر از مردان در معرض صدمه ناشی از تخریب سرزمین قرار دارند و دسترسی آنان به منابع سرزمین، بهره مندی از منافع و تصمیم گیری زیست محیطی کافی نیست.

وی اضافه کرد: ورود زنان به عرصه تصمیم سازی و عرضه آموزش های لازم و بالا بردن آگاهی های آنان در زمینه چگونگی تاثیرگذاری بر محیط زیست اطرافشان می تواند به کاهش تخریب و صدمه به محیط زیست کمک نماید. زنان این اطلاعات و آموزش ها را به فرزندان خود منتقل می کنند، در نتیجه نسلی تربیت خواهد شد که در زمینه های مختلف حافظ محیط زیست و طبیعت خواهد بود.

مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری افزود: سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور بعنوان نهاد هماهنگ کننده ملی کنوانسیون مقابله با بیابان زایی بر لزوم اولویت بخشی برسیاست های مقابله با تخریب سرزمین و مقابله با بیابان زایی در برنامه توسعه ملی تاکید می کند و بر لزوم فعال سازی کارگروه ملی مقابله با بیابان زایی بعنوان مرجع سیاست گذاری، هماهنگی و هم افزایی دستگاههای ذیربط تاکید دارد.

جعفریان در انتها خاطرنشان کرد: این سازمان با تجارب و درس آموخته های حاصل از اجرای پروژه های مشارکتی منابع طبیعی و مدیریت جامع حوزه آبخیز بر اهمیت و نقش مشارکت زنان در حفظ، احیا، توسعه و بهره برداری پایدار منابع طبیعی آگاه و برای تلاشهای کنوانسیون مقابله با بیابان زایی به منظور ارتقای «نقش و حقوق بانوان در مدیریت پایدار سرزمین» ارزش بسیاری قائل است.

منبع: mygarden.ir