شوردریا نجات پیدا می کند؟

باغ من: در شرایطی که «شوردریا» حال خوبی ندارد، با شروع به کار تونل انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه ارومیه امید به احیای این اکوسیستم بیشتر شد اما آیا «شوردریا» تنها با این اقدام نجات پیدا می کند؟

به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، دریاچه ارومیه که به «شوردریا» نیز مشهور است، در شمال غرب ایران قرار دارد و میان دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار گرفته است. این دریاچه یکی از بزرگترین دریاچه های دائمی زیاده شور(hypersaline) جهان – دارای آب شورتر از آب دریا- است. بزرگترین دریاچه خاورمیانه و ششمین دریاچه بزرگ نمکی روی زمین با مساحت حدودا ۵۲۰۰ کیلومترمربع، طول ۱۴۰ کیلومتر، عرض ۵۵ کیلومتر و عمق ۱۶ متری بود که روزگاری در ردیف بیست و پنجمین دریاچه بزرگ دنیا از نظر مساحت قرار داشت.

بیشتر بخوانید: حال دریاچه ارومیه خوب نیست/شوردریا نیازمند توجه

بررسی تصاویر ماهواره ای نشان میدهد که در سال ۲۰۱۵ این دریاچه ۲۵ تا ۵۰ درصد مساحت خودرا از دست داد. دلیلهای بسیاری برای خشک شدن دریاچه ذکر شده است که همچون می توان به خشکسالی، راه اندازی بزرگراه روی دریاچه، استفاده بی رویه از منابع آب حوضه آبریز دریاچه، بارش کم برف و باران در سالهای اخیر و راه اندازی سد روی رودخانه های حوضه های آبریز این دریاچه اشاره نمود.

نگرانی نسبت به وضعیت دریاچه ارومیه به سال ۷۹ باز می گردد. به گفته معصومه ابتکار – رئیس اسبق سازمان حفاظت محیط زیست – از سال ۷۹ سازمان محیط زیست در مورد این مساله هشدار داد اما گمان نمی رفت که روند خشکی دریاچه ارومیه سریع باشد. با توجه به این پیش بینی ها هم اکنون دریاچه ارومیه با خشکی بی سابقه ای دست و پنجه نرم می کند. تیر ماه سال جاری اعلام گردید که ۹۵ درصد از آن خشک شده است. ۱۳ شهریورماه نیز سازمان حفاظت محیط زیست از کاهش تراز سطح آب دریاچه ارومیه به ۱۲۷۰.۱۹ متر آگاهی داد.
برای احیای دریاچه چه کردند؟
موضوع احیای دریاچه ارومیه نیز از زمان ابتکار شروع شد. دولت های مختلف کم و بیش اقداماتی دراین زمینه انجام دادند تا این که در زمان ریاست جمهوری حسن روحانی احیای دریاچه ارومیه به عنوان یک امر مهم در دستورکار قرار گرفت. این روند ادامه پیدا کرد بطوریکه حتی نخستین سفر رئیس جمهوری وقت نیز به ارومیه بود.

بیشتر بخوانید: سایه مرگ بر سر «شوردریا»/ مسئولان چه می کنند؟

دولت یازدهم بمنظور انجام وعده های خود برای حل این بحران ملی محیط زیستی، در نخستین جلسه هیئت وزیران در مردادماه سال ۹۲ تشکیل «کارگروه نجات دریاچه ارومیه» را تصویب کرد. در ادامه طی شش ماه برنامه ۱۰ ساله احیای دریاچه ارومیه نوشته شد. ستاد احیای دریاچه ارومیه در دو سال ابتدایی تمرکز فعالیت خودرا بر تثبیت وضعیت دریاچه ارومیه قرار داد و در شهریور ماه ۹۵ خبر از تثبیت دریاچه ارومیه و توقف روند کاهش تراز آب و در نتیجه شروع فاز احیایی را داد. مسعود باقرزاده کریمی – معاون سابق امور تالاب ها در دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست- در این مقطع با اشاره به شروع فاز دوم احیای دریاچه از مهر ماه ۹۵ از افزایش ۴۴ سانتی تراز دریاچه ارومیه در مهر ماه این سال نسبت به مهرماه سال ۹۴ آگاهی داد.

در آبان ۹۸ ستاد احیای دریاچه ارومیه از هزینه کرد ۹۰۰۰ میلیارد تومان از طرف دولت برای اجرای پروژه های احیای دریاچه ارومیه آگاهی داد و کلانتری – رئیس سابق سازمان حفاظت محیط زیست – نیز در آن دوره گفت مردم آذربایجان غربی تا سال ۱۴۰۶ شاهد احیای اکولوژیک دریاچه ارومیه خواهند بود.

باروی کار آمدن دولت سیزدهم، ادامه احیای دریای دریاچه ارومیه در دستور کار قرار گرفت و جلسه کارگروه نجات دریاچه ارومیه شنبه (۲۵ مهرماه ۱۴۰۰) به ریاست محمد مخبر – معاون اول رییس جمهوری – اجرا شد. او در این نشست اشاره کرد: احیای دریاچه ارومیه علاوه بر موضوع محیط زیست به سلامت و معیشت مردم و اعتبار و حیثیت نظام جمهوری اسلامی ایران مرتبط می باشد. در مسافرت رییس جمهوری در ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ و در دیدار با نخبگان، اقشار مردم و خانواده شهدای آذربایجان غربی موضوع احیای دریاچه ارومیه بار دیگر عنوان شد.
اما و اگرهای تونل زاب
یکی از اقداماتی که در راستای احیای دریاچه ارومیه مطرح بود انتقال آب بوسیله تونل زاب و تامین آن از سد کانی سیب بود. اوایل شهریورماه بود که علی سلاجقه – رییس سازمان حفاظت محیط زیست – با اشاره به این که هم اکنون فصل بهره دهی اقدامات سخت افزاری است، درباره ی تونل زاب اظهار داشت: تونل زاب باید ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب را وارد دریاچه ارومیه می کرده اما تونل از نظر سازه ای با مشکل مواجه می باشد و شکاف عمیقی در سقف تونل وجود دارد که سبب نشت و آبدهی از این قسمت شده است. بنا بر این وضعیت مناسبی برای بهره برداری ندارد اما باید به سرعت اصلاح گردد.

۲۸ بهمن ماه محمدصادق معتمدیان – دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه و استاندار آذربایجان غربی – از اتمام عملیات اجرائی تونل ۳۶ کیلومتری انتقال آب به دریاچه ارومیه از سد کانی سیب با تلاش همه جانبه و رفع اشکال مرمت قسمتی از آن آگاهی داد و در نهایت ۵ اسفندماه بود که افتتاح فاز نخست پروژه انتقال آب کانی سیب به دریاچه ارومیه انجام شد. با شروع به کار این پروژه در فاز نخست انتقال آب به دریاچه، برنامه ریزی شده که ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب به دریاچه ارومیه منتقل شود.

همچنین علی اکبر محرابیان – وزیر نیرو – در حاشیه این افتتاحیه درباب طرح انتقال پساب تصفیه شده به دریاچه ارومیه اظهار داشت: درباره ی این مساله برنامه ریزی شده تا خرداد ماه سال آینده به اهداف کامل خود برسد و بخش قابل توجهی از پساب بهداشتی برای احیای دریاچه ارومیه منتقل شود.
فاز دوم و سوم احیای ارومیه چیست؟
معتمدیان درباره فاز دوم و سوم احیای دریاچه می گوید: در فاز دوم پروژه احیای دریاچه ارومیه ۱۸۰ میلیون متر مکعب بوسیله دهستان بادین آباد اجرا خواهد شد. ترمیم ۸۰۰ متر از تونل بصورت سه شیفته توسط قرارگاه خاتم الانبیاء اجرا شد. پروژه آبرسانی به دریاچه از بزرگترین پروژه زیست محیطی غرب آسیا است. در سال آینده هر سه ماه یکبار یکی از پروژه های ستاد احیاء افتتاح خواهد شد. تامین ۲۰۷ میلیون مترمکعب پساب آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی در دستور کار برای افتتاح است. پروژه سیلوه به چپرآباد در گذشته راه اندازی شد اما امکان آبگیری نداشت و ماه های آتی بهره برداری می شود که با شروع به کار این طرح ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب به سدهای استان رهاسازی خواهد شد.
آخرین وضعیت مراحل احیای دریاچه ارومیه از زبان رییس سازمان محیط زیست
حالا علی سلاجقه در گفت و گو با ایسنا درباره ی آخرین وضعیت مراحل احیای دریاچه ارومیه اظهارمی کند: فاز اول سخت افزاری دریاچه ارومیه تقریباً در حال تکمیل است. با انجام اقدامات لازم برای تصفیه خانه های تبریز و ارومیه و رسیدن به بهره برداری، فاز سخت افزاری تمام می شود.

وی می افزاید: پس از آن وارد مباحث نرم افزاری می شویم که از موضوعات مربوط به وزارت جهاد کشاورزی است و اصلاح الگوی کشت، توجه به معیشت های جایگزین و… در دستور کار قرار می گیرد.

سلاجقه درباره ی تامین حق آبه از طرف وزارت نیرو اشاره کرد: مقرر است حق آبه محیط زیستی دریاچه ارومیه در سر خود دریاچه و سردهنه های ۳۴ گانه ای که در منطقه وجود دارد، تحویل داده شود. مطمئن باشید که فاز دوم به نحو مطلوب و با یک مدیریت جامع اتفاق می افتد.

به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، در شرایطی که دریاچه ارومیه بیش از پیش به مرگ نزدیک و امیدها برای احیای آن کمتر شده بود، افتتاح تونل انتقال آب از سد کانی سیب سبب امیدواری شده است اما تلفیقی از خشکسالی و افزایش انحراف آب برای مصرف آبیاری کشاورزی در زمینه آبخیز این دریاچه موجب کاهش مساحت این دریاچه طی سالیان اخیر شده است، در نتیجه تنها با این انتقال آب نجات پیدا نمی کند و بنظر می رسد در کنار انتقال آب موضوعات دیگری مانند کشت جایگزین و… لازم است که در دستور کار قرار گیرد تا حال دریاچه ارومیه بیش از پیش بهتر شود.

منبع: mygarden.ir