حال ناخوش دریاچه ارومیه

باغ من: در حالی این روزها دریاچه ارومیه حال و روز خوشی ندارد و ۹۵ درصد از آن خشک شده است که بار دیگر دولت و مجلس احیای این دریاچه را در دستور کار قرار داده اند.

به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، احیای دریاچه ارومیه و اختتام کار «عیسی کلانتری» از ستاد احیا، یکی از با اهمیت ترین موضوعات خبری بود که سخنگوی دولت امروز در حاشیه جلسه دولت اعلام کرد، برکناری کلانتری از دبیر ستاد احیای دریاچه ای که بگفته مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی، در دو دهه گذشته سالانه ۴۰ سانتی متر از ارتفاع آن کم و الان ۹۵ درصدش خشک شده است.

صولت مرتضوی – معاون اجرائی رئیس جمهوری – نیز از تخصیص بیش از ۲۱۵ میلیارد تومان تخصیص عمرانی به دریاچه ارومیه تا حالا آگاهی داد و ابراز امیدواری کرد که در آینده نزدیک مشکل دریاچه ارومیه حل شود.
او همین طور اظهار داشت: دور دوم سفرهای استانی هم ما در زمینه معاونت اجرائی مطابق دستور رییس جمهوری بررسی می نماییم و شیوه های اجرائی آنرا می سنجیم.
بیشتر بخوانید:
برکناری عیسی کلانتری/آخرین تصمیمات دولت در زمینه نجات دریاچه ارومیه
مرتضوی: در سه ماهه اول دولت ۲۱۵ میلیارد تومان به احیای دریاچه ارومیه اختصاص دادیم

دریاچه ارومیه ششمین دریاچه بزرگ نمکی دنیا

در حالی دولت سیزدهم امیدوار به حل مشکل این اکوسیستم آبی است که دریاچه ارومیه که به «شوردریا» نیز مشهور است، یکی از بزرگترین دریاچه های دائمی زیاده شور(hypersaline) جهان – دارای آب شورتر از آب دریا- است. بزرگترین دریاچه خاورمیانه و ششمین دریاچه بزرگ نمکی روی زمین با مساحت تقریباً ۵۲۰۰ کیلومترمربع، طول ۱۴۰ کیلومتر، عرض ۵۵ کیلومتر و عمق ۱۶ متری بود که در ردیف بیست و پنجمین دریاچه بزرگ دنیا از نظر مساحت قرار داشت اما به تدریج تراز آب آن افت کرد که همچون دلیلهای آن می توان به خشکسالی، راه اندازی بزرگراه روی دریاچه، استفاده بی رویه از منابع آب حوضه آبریز دریاچه، بارش کم برف و باران در سالهای اخیر و راه اندازی سد روی رودخانه های حوضه های آبریز این دریاچه اشاره نمود.

از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۹۲ رفتار کاهشی تراز دریاچه ارومیه کاملا مستقل از میزان بارش سالانه حوضه آبریز آن بوده است. تراز ارومیه در سال ۱۳۷۴ به ۱۲۷۸ متر و در سال ۸۴ به ۱۲۷۴ متر رسید و این میزان در سال ۹۴ به ۱۲۷۰/۰۴ متر اعلام گردید که نسبت به آبان سال ۱۳۹۳ ۴۰ سانتی متر کاهش نشان می داد. شرایط به شکلی پیش رفت که نسبت به نابودی دریاچه ارومیه ابراز نگرانی شد و دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه اظهار داشت که خشک شدن این دریاچه نابودی آذربایجان را به دنبال دارد.

بر اساس نتایج پژوهشی دریاچه ارومیه از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ تثبیت شد. با اینحال بنظر می رسد که تثبیت شکننده است چونکه بیشتر افزایش حجم آب دریاچه در منطقه کم عمق جنوب که در فصل های گرم پتانسیل تبخیر زیادی دارند، پخش شده است.

تغییرات افت تراز آب دریاچه ارومیه از سال ۹۳ تا ۹۹ در پی اقدامات ستاد احیای این دریاچه و مصوبات دولت کم شد ولی بگفته کارشناسان بنا به دلیلهای متعدد، میزان افت تراز آب این دریاچه هم اکنون از الگوهای سال ۸۳ تبعیت می کند و شاهد کاهش تراز آب هستیم.

تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال ۹۲

نگرانی نسبت به وضعیت دریاچه ارومیه به سال ۷۹ باز می گردد که ابتکار – رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست – نسبت به خشکسالی هشدار داد هرچند شاید گمان نمی رفت که روند خشکی دریاچه ارومیه آنقدر سریع باشد.

نگرانی ها در باره وضعیت دریاچه ارومیه در سال ۹۲ به تشکیل «کارگروه نجات دریاچه ارومیه» در دولت منجر گردید تا در یک برنامه ۱۰ ساله دریاچه ارومیه احیا شود و مسئولیت دبیر و مجری ستاد دریاچه ارومیه نیز به عیسی کلانتری واگذار شد.

ستاد احیای دریاچه ارومیه در دو سال ابتدایی تمرکز فعالیت خودرا بر تثبیت وضعیت دریاچه ارومیه قرار داد و در شهریور ماه ۹۵ خبر از تثبیت دریاچه ارومیه و توقف روند کاهش تراز آب و در نتیجه شروع فاز احیایی را داد. مسعود باقرزاده کریمی – معاون سابق امور تالاب ها در دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست- در این مقطع با اشاره به شروع فاز دوم احیای دریاچه از مهر ماه ۹۵ از افزایش ۴۴ سانتی تراز دریاچه ارومیه در مهر ماه این سال نسبت به مهرماه سال ۹۴ آگاهی داد.

در آبان ۹۸ ستاد احیای دریاچه ارومیه از هزینه کرد ۹۰۰۰ میلیارد تومان از طرف دولت دوازدهم برای اجرای پروژه های احیای دریاچه ارومیه آگاهی داد. کلانتری اظهار داشت: ۱.۵ سال از برنامه و نقشه راه احیای دریاچه ارومیه عقب هستیم البته مردم آذربایجان غربی تا سال ۱۴۰۶ شاهد احیای اکولوژیک دریاچه ارومیه خواهند بود.

با روی کار آمدن دولت سیزدهم، کوشش برای احیای دریای دریاچه ارومیه در دستور کار قرار گرفت و جلسه کارگروه نجات دریاچه ارومیه شنبه (۲۵ مهرماه ۱۴۰۰) به ریاست محمد مخبر – معاون اول رییس جمهوری – اجرا شد. مخبر در این نشست ضمن تاکید بر این که احیای دریاچه ارومیه علاوه بر موضوع محیط زیست به سلامت و معیشت مردم و اعتبار و حیثیت نظام جمهوری اسلامی ایران مرتبط دانست و اظهار داشت: اثرات مخرب زیست محیطی خشک شدن این دریاچه می تواند کشور را با لطمه ها و مشکلات زیادی مواجه کند.

او همین طور بر اتمام و تکمیل اقدامات و طرح های نیمه تمام و سخت افزاری احیای دریاچه ارومیه همچون طرح های انتقال آب از حوضه های آبریز و اقدامات محقق کننده تثبیت دریاچه ارومیه تا آخر سال گذشته تاکید و دستگاه های اجرائی را نسبت به انجام کامل تعهدات خود درباب احیای دریاچه ارومیه مکلف کرد.

رئیس جمهوری ۲۹ مهر ۱۴۰۰ نیز با نمایندگان استانهای آذربایجان شرقی و غربی در مجلس دیدار نمود و در پاسخ به دغدغه نمایندگان آذربایجان غربی درباره وضعیت دریاچه ارومیه و آثار و تبعات زیست محیطی ناشی از خشکسالی و کمبود آب در منطقه اظهار داشت: ستاد احیای دریاچه ارومیه به زودی با شکل جدید فعال خواهد شد تا با کمک نمایندگان، مدیران استان و دغدغه مندان کار را دنبال و اقدامات لازم را انجام دهد.

در سال جاری نیز موضوع احیای دریاچه ارومیه مطرح بوده است به شکلی که جلسه هماهنگی و بررسی اجرای طرح های اولویت دار استان آذربایجان غربی ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ به ریاست محمد مخبر – معاون اول رئیس جمهوری – برگزار و در این نشست با اشاره به مطالبات و تاکیدات رییس جمهور درباب احیای دریاچه ارومیه قرار شد تا طرح های در رابطه با احیای این دریاچه هرچه سریع تر عملیاتی شود.

رئیس جمهوری ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ در دیدار با نخبگان، اقشار مردم و خانواده شهدای آذربایجان غربی، با اشاره به این که مسئله خاص استان مسئله دریاچه ارومیه است، اشاره کرد: موضوع دریاچه ارومیه فقط مختص ارومیه نیست بلکه این دریاچه یک اکوسیستم تاثیر گذار، مهم و حیاتی برای منطقه و کشور است. برای دریاچه ارومیه گام های برداشته شده اما به سرانجام نرسیده که تلاش می نماییم این گام ها به سرانجام برسد.

او همین طور در راه سفر از ارومیه به مهاباد در اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ بصورت هوایی از روند احیای دریاچه ارومیه و اقدامات انجام شده بازدید و دستورات لازم را برای تسریع در روند احیای این دریاچه صادر کرد.

در شرایطی که بگفته وحید جلال زاده – نماینده ارومیه و رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی – سطح عرصه آبی دریاچه ارومیه نسبت به زمان مشابه در سال قبل ۱۲۹۴ کیلومتر مربع کاهش پیدا کرده است همین طور تراز اکولوژیکی دریاچه ارومیه از ۱۵.۵ میلیارد متر مکعب به ۲.۴ میلیارد مترمکعب کم شده است، ۲۱ تیرماه محمدباقر قالیباف – رییس مجلس شورای اسلامی – در جلسه علنی سه شنبه(۲۱ تیرماه) در جریان رسیدگی به گزارش کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی در خصوص تصویب تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه، بعد از تصویب این تقاضا توسط نمایندگان مجلس به اهمیت دریاچه ارومیه به عنوان موضوع مهم و ملی اشاره نمود که اگر به احیای این دریاچه توجه نشود و درباره آن چاره اندیشی صورت نگیرد اثرات زیست محیطی ناشی از آن چندین میلیون نفر را تحت تاثیر مسائل اقتصادی، سلامت و بهداشت قرار می دهد. دریاچه ارومیه نقطه ای کاملاً راهبردی است و از میان رفتن آن ظرفیت های اقتصادی و محیط زیستی و کشاورزی کشور را به پتانسیلی منفی تبدیل می کند که قابل جبران نیست و ممکنست زیست را در بخش هایی از سرزمین ما تحت تاثیر قرار دهد.

او برای همکاری با دولت در پروسه تصویب برنامه هفتم توسعه در حوزه احیای دریاچه ارومیه اعلام آمادگی کرد تا گرفتار یک فاجعه زیست محیطی در آن منطقه مهم کشور نشویم.

همچنین ۲۱ تیرماه جلسه شورای منطقه ای احیای دریاچه ارومیه برگزار و بگفته محمدباقر هنربر – مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی- در این نشست عملکرد دستگاه های مسئول درباب اجرای طرح های احیای دریاچه ارومیه از شروع سال ۱۴۰۰ بررسی شده است.

او اشاره کرد: دولت سیزدهم، احیای دریاچه ارومیه را یک ضرورت راهبردی برای منطقه شمال غرب کشور می داند و می خواهد تا گام هایی که برای تحقق این هدف برداشته شده را به سرانجام برساند.

به گزارش باغ من به نقل از ایسنا امید می رود تا با اقدامات دولت سیزدهم دریاچه ارومیه جانی باردیگر بگیرد چونکه آثار زیست محیطی آن مانند پیش گیری از طوفان های نمکی تا حفظ تنوع زیستی منطقه نه فقط برای جوامع محلی بلکه برای کل کشور حایز اهمیت است.

منبع: mygarden.ir