تغییرات الگوی فصلی عامل نابودی گونه های زیست محیطی

به گزارش باغ من دبیرسابق مجمع کنوانسیون تنوع زیستی کشور با اعلان اینکه دخالت های انسانی سبب تخریب اکوسیستم شده است، اظهار نمود: کشور ما در موقعیت خشک و نیمه خشک قرار دارد و درحال حاضرهم بیشتر تحت تاثیر خشکسالی قرار گرفته است علاوه بر آن اقدامات بشر، اکوسیستم ها را مستعد لطمه پذیری های بیشتری کرده است.

هادی کیادلیری در گفت و گو با ایسنا با اشاره به اینکه تنوع زیستی حکم بیمه را برای طبیعت دارد، درباره ارزش تنوع زیستی در اکوسیستم اظهارکرد: وقتی درباره اکوسیستم صحبت می نماییم یعنی سیستم طبیعت اجزای هدفمندی دارد که هر جزء نسبت به وظایفی که دارد، فعالیت می کند و اگر یک جزء از کار افتد، جزء دیگری جایگزین آن می شود. هرچقدر تنوع زیستی بیشتر باشد، آینده آن اکوسیستم بیشتر حفظ می شود.
تنوع زیستی نقش مهمی در ایجاد درآمدهای اقتصادی دارد
وی اضافه کرد: از منظر دیگر تنوع زیستی در ایجاد درآمدهای اقتصادی برای بشر و تداوم اکوسیستم موثر است. به صورت مثال اگر گونه های متفاوتی نداشته باشیم، حشرات نمی توانند در فصول مختلف به حیات خود ادامه دهند. اگر میوه های مختلف نداشته باشیم هم حیوانات نمی توانند زنده بمانند.

دبیر سابق مجمع کنوانسیون تنوع زیستی کشور افزود: هنگامی که حیوانات را هم از نظر تنوع زیستی تقسیم بندی می نماییم، هرکدام وظایف خویش را دارند. بعنوان مثال اگر در بالای هرم حیوانات ببر و پلنگ بعنوان گونه های اثرگذار در اکوسیستم قرار دارند، پایین هرم هم گونه هایی قرار دارند که در صورت نابودی کل هرم را تحت تأثیر قرار می دهند. بعنوان نمونه در چینش یک گنبد، آخرین آجر «تاج سنگ» نام دارد که در صورت برداشتن آن، کل گنبد خراب می شود. بعضی حیوانات هم مثل این آجر آخر وظیفه مهمی دراکوسیستم دارند و وظایف آنها تنظیم میزان گونه های موجود در اکوسیستم است.

به گفته کیادلیری خیلی از گونه های دیگر در طبیعت هستند که وظیفه آنها ایجاد اکوسیستم جدید و تنظیم جمعیت اکوسیستم است. خیلی از حیوانات در طبیعت بذرافشانی می کنند وموجب توزیع بذر در طبیعت می شوند. یکی از دلایلی که بلوط ایرانی کمتر بذرافشانی می کند، کم شدن سنجاب ایرانی است که بذر بلوط را در طبیعت پخش می کرد. از دیگر دلایلی که بذر بعضی درختان پراکنده نمی گردد، کاهش جمعیت بعضی پرندگان است.

وی افزود: طبق مطالعات انجام شده، تنوع ژنتیکی برخی از گونه ها در شمال کشور مثل «راش» کم شده است و این به علت کاهش جمعیت موشی است که بذر آنرا در مناطق مختلف دفن می کرد و این بذرها جوانه زنی و رشد می کنند.
تنوع ژنتیکی گونه های زیستی عامل اصلی سازگاری گونه ها با محیط
دبیرسابق مرجع کنوانسیون تنوع زیستی کشور با اشاره به اینکه درکنار تنوع گونه ای، تنوع ژنتیکی هم از اهمیت بالایی دارد که ضامن بقا و پایداری اکوسیستم ها است، اظهار نمود: حتی اگر یک گونه در طبیعت وجود داشته باشد، داخل آن ژن های گوناگونی موجود است و این تنوع ژنی باعث ادامه حیات آن در شرایط متفاوت می شود.

وی با اشاره به اینکه علاوه بر تنوع ژن، تنوع اکوسیستم و تنوع گونه، ما توقع «کارکرد گونه ها» را هم داریم، اظهار نمود: هر گونه گیاهی یا جانوری وظیفه خاص خویش را در طبیعت انجام می دهد و دانشمندان هم معتقدند که در هر منطقه که تنوع زیستی بیشتر باشد، پایداری آن منطقه و اکوسیستم بیشتر است.

کیادلیری ضمن بیان این که علاوه برتنوع گونه ای و تنوع ژنتیکی، در اکوسیستم هم تنوع داریم، اضافه کرد: ۹ بایوم از ۱۱ بایومی که در جهان وجود دارد در ایران هست. این اکوسیستم ها مخزنی از گونه ها و ژن های مختلف هستند.

وی افزود: متاسفانه باوجود وجود ۹ بایوم از ۱۱ بایوم دنیا در ایران، صدمه پذیری گونه های ما بسیار بالاست چونکه کشور ما در موقعیت خشک و نیمه خشک قرار دارد و هم اکنون هم بیشتر تحت تأثیر خشکسالی قرار گرفته علاوه بر آن اقدامات بشر این مناطق و اکوسیستم ها را مستعد صدمه پذیری های بیشتری کرده است.
تغییرات الگوی فصلی، عامل نابودی گونه ها
وی با اشاره به اینکه از گذشته شرایط تنوع زیستی در جنگل های شمال مطلوب بوده است، افزود: هرچه قدمت اکوسیستمی بالا باشد، متقابلا تنوع زیستی هم در آن منطقه زیاد است. جنگل های شمال از یخبندان های چند هزارسال قبل جان سالم به در بردند و به علت قدمت چند هزارساله تنوع زیستی بالایی دارد. اقلیم مناسب هم نقش مهمی در تنوع زیستی دارد. در این بخش، نوسان دمایی و کاهش بارندگی ها نقش مهمی ایفا می کند. مورد بعدی عرض جغرافیایی است که هرچقدر پایین تر باشد، تنوع بیشتر است.

دبیرسابق مرجع کنوانسیون تنوع زیستی کشور ضمن اشاره به این که تنوع زیستی اقلیم مناسبی را فراهم می آورد، اضافه کرد: امروزه متاسفانه اقلیم مناسب کشور درحال تغییر است یعنی نواسانات دمایی درحال افزایش و میزان بارندگی درحال کاهش است. این شرایط باعث نابودی خیلی از گونه ها می شود. به صورت مثال در شهریورماه، پیش از موعد مقرر درختان خشک می شوند و کم آبی و در بهار سرمای هوا باعث خشکی برگ ها می شود. در واقع جابه جایی فصل ها و تغییر الگوی فصلی اتفاق افتاده است. با تغییر الگوها خیلی از گونه ها نمی توانند خویش را با شرایط جدید سازگار کنند و این وضعیت باعث آنها می شود.

وی با اشاره به اینکه خیلی از حشرات و آفات از نسل های متعدد هستند، اظهار نمود: این آفات وحشرات از عرض های پایین به سمت بالا حرکت و در محیط جدید طغیان می کنند و به طبیعت آسیب می زنند. مجموعه این تغییرات شرایطی را فراهم نموده که ما گرفتار نوعی زوال وتخریب شده ایم و مسائلی همچون گرد وغبار هم به این موارد افزوده شده و به عاملی که برای صدمه به طبیعت تبدیل می شوند.
عوامل تخریب توسط انسان ایجاد می شوند
دبیرسابق مرجع کنوانسیون تنوع زیستی کشورادامه داد: در اکوسیستم جنگل های شمال عوامل تخریب همچون تغییر اقلیم، آفات و حشرات وجود داشتند و حالا گرد و غبار هم به این موارد اضافه شده است. این عوامل تخریب به دنبال دخالت های انسان بوجود آمده است و متاسفانه با ادامه این روند، همچون جنگل های زاگرس، شاهد نابودی و زوال جنگل های شمال هم خواهیم بود.

کیادلیری در انتها درباره علل نابودی جنگل های بلوطی زاگرس خاطرنشان کرد: برگ های درختان بلوط در جنگل های زاگرس کرک دارد تا در مناطق خشک آب کمتری را از دست دهند ولی حالا همین کرک ها گرد و خاک را جذب می کنند و مانع فتوسنتز می شوند. در واقع واین روزها گرد و خاک یکی از عوامل زوال جنگلها هستند.

منبع: mygarden.ir