گزارش باغ من؛ تمدن اصفهان بر لبه پرتگاه فرونشست

دل زمین از دو دهه خشکی زاینده رود خالی شده و ترک های نقش بسته بر میراث تاریخی شهر موزه اصفهان از پیشروی سرطانی بدخیم حکایت دارد که تمدنی را به ورطه نابودی می کشاند.

خبرگزاری مهر، گروه استان ها- ندا سپاهی: زمین اصفهان از دشت مهیار در جنوب تا حبیب آباد در شمال این شهر گرفتار سرطان شده و این تومور بدخیم در عمق جانش ریشه دوانده و هر روز پیشروی می کند. امروز شهری به قدمت تاریخ، در ظاهر و باطن می شکند و آرام آرام در زمین فرو می رود.
اگر چه نخستین نشانه های این بیماری مهلک حدود ۵۰ سال پیش در دشت مهیار و شهر دامنه استان اصفهان مشاهده شد اما حالا دشت اصفهان- برخوار و مناطقی را درگیر کرده که از جریان زاینده رود تغذیه می شدند؛ خواجو، سی و سه پل، پل مارنان، پل جویی، پل وحید، میدان نقش جهان، مسجد جامع عباسی، فرودگاه شهید بهشتی، نیروگاه برق شهید منتظری، پایگاه هوایی شهید بابایی، منطقه رهنان، حبیب آباد و کوهپایه در شرق اصفهان برپایه مطالعات و مشاهدات میدانی همه درگیر فرونشست هستند و ترک ها و آثار شکنندگی بر این سازه ها قابل مشاهده می باشد.
برپایه آخرین مطالعات انجام شده از جانب سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور حدود ۱۰ هزار کیلومتر مربع از استان اصفهان یعنی بالغ بر ۱۰ درصد این استان به صورت بسیار جدی و خطرناک درگیر فرونشست شده است. مطالعات نشان می دهد که بالاترین نرخ فرونشست دشت اصفهان ۱۹ سانتی متر در سال است که بیشتر در حاشیه ها و درون مناطق شهری و جمعیتی و زیرساختی رخ داده است درحالی که بیشتر از چهار میلیمتر فرونشست در اروپا بحران آب تلقی می شود.
هرچند الان بیشتر از ۶۰۰ دشت کشور به علت برداشت های بی رویه از آب های زیرزمینی درگیر فرونشست شده است و زلزله خاموش دشت های تهران، البرز، قزوین، مرودشت فارس، رفسنجان، دشت پیرامون شهر مشهد، میناب و همدان را تهدید می کند اما سازمان زمین شناسی کشور اصفهان را پرمخاطره ترین منطقه و نماد فرونشست ایران می داند.
در این ارتباط ایمان انتظام رئیس گروه آب زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور به خبرنگار مهر می گوید: خطر فرونشست در بیشتر دشت های کشورمان وجود دارد درحالی که دامنه این خطر وقتی با ساختگاه های انسانی، شریان های حیاتی و بنگاه های اقتصادی برخورد کند به بحران تبدیل می شود و یکی از جنبه های خطرناک این است که ما شاهد گسترش فرونشست در شهر اصفهان هستیم. این پدیده در تهران هم دیده شده اما در جنوب غربی شهر محدود شده است درحالیکه در اصفهان به درون شهر نفوذ کرده و بحرانی شده است. دامنه فرونشست در اصفهانی که از نظر تاریخی برای کشور اهمیت دارد و همینطور از مراکز شهری و صنعتی مهم می باشد متأسفانه درحال گسترش است.

آثار فرونشست در دشت اصفهان به صورت پی در پی نمایان می شود
او می افزاید: فرونشست در اصفهان به دلیل برداشت های کشاورزی و صنعتی خویش را بیشتر نشان داده است و بیشتر می شود. وقتی سطح آب آبخوان پایین می رود آثار آن روی زمین نمایان می شود، این خطرآفرین است اما وقتی دامنه این خطر بر روی ساختگاه های انسانی، شریان های حیاتی و بنگاه اقتصادی اثر گذاشت ما به سمت مرحله بحران پیش می رویم که باید خیلی فوری برای آن چاره اندیشی کرد، اصفهان حالا چنین وضعیتی دارد و واقعاً سطح شکاف هایی که ما در استان اصفهان مشاهده کردیم در سایر استان ها کمتر دیده شده و با وجود این که بعضی از شکاف های سطح زمین به علت وجود خاک های مساله دار و موارد دیگر رخ داده و مستقیماً با فرونشست در ارتباط نیستند، اما سطح شکاف های در رابطه با فرونشست در این استان بسیار قابل توجه است.
بسیاری از دشت های اصفهان در سالهای اخیر ممنوعه و ممنوعه بحرانی شدند چونکه در سالهای پیاپی میزان برداشت آب زیرزمینی از تغذیه آبخوان بیشتر بوده که این امر باعث می شود سطح آب زیرزمینی پایین تر برود
رئیس گروه آب زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور ضمن اشاره به مطالعات انجام شده و تهیه اطلس- نقشه فرونشست و نقشه شکاف های زمین در استان اصفهان و اتمام برداشت ها در دشت های گلپایگان، اصفهان- برخوار، اردستان، کاشان، بادرود و مهیار اظهار می کند: خیلی از دشت های اصفهان در سالهای اخیر ممنوعه و ممنوعه بحرانی شدند چونکه در سالهای پیاپی میزان برداشت آب زیرزمینی از تغذیه آبخوان بیشتر بوده که این امر باعث می شود سطح آب زیرزمینی پایین تر برود؛ مانند دشت های مهیار و کاشان که شکاف های خیلی از سالهای قبل در انها مشاهده شده است که در ارتباط با فرونشست و گسترش آن است. این شکاف ها در دشت برخوار و در همه دشت های ممنوعه و بحرانی خویش را کم و بیش نشان دادند.
انتظام می افزاید: باید توجه داشت که فرونشست یک پدیده دینامیک است و هر سال شدت آن کم و زیاد می شود اما دشت های اصفهان چند سالی است که به به طور پی در پی آثار فرونشست را نشان می دهند و همچون دشت اصفهان- برخوار که شهر اصفهان در آن قرار گرفته پدیده فرونشست در این چند سال گذشته به صورت مرتب در نقاط مختلف آن نمایان شده است.
پیدایش شکاف های مختلف تا تاثیر فرونشست بر زلزله خیزی اصفهان
او ضمن اشاره به این که نوع شکاف ها در دشت اصفهان- برخوار مختلف بودند، خاطرنشان می کند: شکاف ها یک چرخه شکل گیری دارند، ابتدا شکاف های سطحی (ریز و مویین) روی زمین دیده می شود که مدتی بعد این شکاف ها با افزایش ریزش در زیرزمین گسترش یافته و عمق آن مشخص می شود و وقتی که آب سطحی و بارندگی وارد شکاف ها می شود انها از کناره ها ریزش می کنند و فرسایش خندقی ایجاد می شود؛ پیدایش خیلی از این شکاف ها با فرونشست در ارتباط می باشد که عمق و حالت های مختلفی دارند.
به گزارش باغ من به نقل از مهر، کلانشهر اصفهان در پهنه بندی زلزله جزو مناطق سفید و خیلی کم خطر بوده است. رئیس گروه آب زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور درباره تاثیر فرونشست بر وقوع زلزله در شهر اصفهان می گوید: فرونشست نمی تواند اصفهان را ناگهان به شهری زلزله خیز تبدیل کند ولی برخی از مطالعات در سطح جهان نشان از تاثیر پدیده پایین رفتن سطح اب و فرونشست بر روی فعالیت گسل ها در بعضی مناطق بوده است اما میتوان اظهار داشت که خسارات زلزله با وجود فرونشست می تواند افزایش پیدا یابد و در منطقه ای که درگیر فرونشست باشد وقوع زلزله امکان دارد صدمه های بیشتری را به دنبال داشته باشد.

انتظام با اشاره به اینکه فرونشست که در اصطلاح از آن بعنوان زلزله خاموش یاد می شود بطنی و آرام آرام اتفاق می افتد، می افزاید: بر اثر وقوع فرونشست به مرور ساختمان ها ترک بر می دارد و عمر مفید آنها کم می شود، شریان های حیاتی مثل جاده ها و ریل راه آهن شکاف بر می دارد و آبخوان هایی که توان ذخیره حجم زیادی از آب را داشتند متراکم شده و قابلیت ذخیره خویش را تا حد زیادی از دست می دهند؛ فرونشست چیزی نیست جز تراکم لایه های ریزدانه و وقتی این لایه ها متراکم شوند آب در بخش های مختلف اعماق خاک از هم جدا می شود و این بخش ها دیگر مانند قبل با هم در ارتباط نیستند ازاین رو توان کلی ذخیره آبخوان کم می شود. این امر در بلندمدت به اقتصاد و کشاورزی آسیب شدید می زند.
ریشه معضل فرونشست در مدیریت کلان آب
رئیس گروه آب زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور معتقد است: ریشه معضل فرونشست در مدیریت کلان آب است که با برداشت های بی رویه آبخوان ها خالی شده و لایه های ریزدانه خاک متراکم می شود و هنگامی که این خطر به شرایط بحران می رسد، مقابله نباید محدود به راهکارهای مدیریت بحران باشد.
انتظام می گوید: اگر بخواهیم فرونشست را در کشور مهار نماییم در گام نخست باید مدیریت سختگیرانه منابع و مصارف آب را در پیش گرفت؛ مصارف کنترل شده و مردم را به صرفه جویی تشویق کرد، با نصب کنتورهای هوشمند بر چاه های کشاورزی، بازیابی آب از فاضلاب و ترویج کشاورزی مدرن، مصارف آب این بخش مدیریت شود چون که مصرف آب در کشاورزی کشور خیلی بالاست درحالی که نسبت به معیارهای جهانی بازدهی کمی دارد. ذخایر اب زیرزمینی کشور از سالهای دور به ما رسیده و ما وظیفه حفظ آنرا برای نسل های بعدی را به عهده داریم.

آبخوان اصفهان تا سال ۱۴۲۰ دیگر آبی نخواهد داشت
همچنین رضا اسلامی مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان اصفهان به خبرنگار مهر می گوید: در دشت مهیار در جنوب اصفهان که از سال ۱۳۶۴ جزو دشت های ممنوعه بوده و ترک های فرونشستی در آن دیده شده به علت درشت بودن رسوبات، آبخوان با بارندگی هنوز هم امید برای تغذیه وجود دارد اما در دشت اصفهان- برخوار به علت ریزدانه بودن رسوبات وقتی مرگ آبخوان اتفاق افتاد، به هیچ عنوان قابل جبران نیست. البته باید به این نکته اشاره کنم که مرگ ابخوان شروع شده است اما به مرحله نهایی ان نرسیده است.
او می افزاید: تحقیقات نشان می دهد حدود ۶۵ درصد از ذخیره آبخوان دشت اصفهان- برخوار تابحال برداشت شده است و اگر با همین روند پیش برویم اصفهان تا سال ۱۴۲۰، دیگر آبی در آبخوان نخواهد بود که بتوان برداشت کرد و نبود آب یعنی مرگ اصفهان.
وقتی گفته می شود منطقه رهنان ۱۸۴ میلی متر، خوراسگان ۱۷۰ میلیمتر و حبیب آباد ۱۶۰ میلیمتر نشست می کند بر حسب مطالعات، رصدهای میدانی و پردازش تصاویر ماهواره ای بوده است اسلامی به فروچاله ای که در طاهرآباد کاشان اشاره می کند و می گوید: بعید نیست که تا چهار- پنج سال آینده مشابه فروچاله عجیب کاشان، وسط یک خیابان در شهر اصفهان کامل در زمین فرو رود. همچنان که ما در جاده مشکات و یا جاده شهرضا داشته ایم.
او با اشاره به اینکه تابحال ۵۰۰ نقطه شهر را میدانی رصد کرده ایم، اضافه می کند: خیلی از ساختمان های مسکونی در شهر اصفهان از خیابان فیض گرفته تا خیابان های مهرآباد و رباط دوم ترک خورده اند؛ وقتی گفته می شود منطقه رهنان ۱۸۴ میلی متر، خوراسگان ۱۷۰ میلیمتر و حبیب آباد ۱۶۰ میلیمتر نشست می کند بر حسب مطالعات، رصدهای میدانی و پردازش تصاویر ماهواره ای بوده است. نکته مهم این است که مطالعات و بررسی های سازمان زمین شناسی یا سازمان نقشه برداری و یا شهرداری در مورد دشت اصفهان- برخوار نشان بر متفق القول بودن همگی بر فرونشست این دشت است.
اسلامی خاطرنشان می کند: ضخامت آبرفت در شمال شهر اصفهان زیاد و خاک این منطقه دانه ریزتر است اما در جنوب شهر جنس خاک دانه درشت است، برای مثال خیابان مشتاق دوم و پل شهرستان سنگ بستر نزدیک به سطح زمین است اما در خیابان خواجو ضخامت آبرفت ۴۰ متر است و ازاین رو شاهد ترک ها در سازه های این خیابان هستیم و هر چه ما به سمت شمال شهر برویم ضخامت آبرفت بیشتر می شود و طبعاً ما شاهد اثرات بیشتری از فرونشست هستیم به صورتی که آثار ترک های فرونشست را در منازل خانه اصفهان، خیابان جابر انصاری و … به وضوح می بینیم.
زمین اصفهان گرفتار سرطان بدخیم
مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان اصفهان با اشاره به اینکه رودخانه زاینده رود در طول تاریخ حتی در زمان خشکسالی، بی آب نبوده است، می گوید: از سال ۱۳۷۹ آب زاینده رود قطع شده و از آن سال تابحال آب در این رودخانه به صورت منقطع جریان داشته است که این وضعیت تنش بوجود می آورد چونکه حقابه داران با خشکی رودخانه برای برداشت آب، چاه حفر کردند و آب را از دل زمین بیرون کشیدند. این که برخی اظهار نظر می کنند که ترک های روی پل های تاریخی بر اثر فرونشست نیست و یا چون در محدوده میدان انقلاب و سی و سه پل آب زیرزمینی برداشت نمی گردد زیر رودخانه مشکلی ندارد، اشتباه است چونکه دشت اصفهان- برخوار یکپارچه است و در هر نقطه از این دشت آب برداشت شود بر سایر نقاط تاثیر می گذارد.

اسلامی می افزاید: هر اتفاقی در دشت اصفهان- برخوار بر تمام نقاط این دشت اثر دارد؛ فرودگاه شهید بهشتی اصفهان، پل های تاریخی، مسجد جامع عباسی، میدان نقش جهان از فرونشست در امان نیستند اما به لحاظ تاثیرپذیری امکان دارد یک سازه مقاوم ساخته شده باشد و یکی نه! برای نمونه ورزشگاه نقش جهان یکی از مکان هایی است که فرونشست اتفاق می افتد یا پایگاه هوایی شهید بابایی و یا نیروگاه برق شهید منتظری که تأمین کننده حدود ۱۰ درصد برق کشور است حالا گرفتار فرونشست هستند. وقتی در جنگلی آتشسوزی می شود خشک و تر می سوزند.
او به تازه ترین گزارش یکی از رسانه ها از وضعیت ذخیره سدهای کشور اشاره می کند و می گوید: در این گزارش آمده است که ذخیره همه سدهای کشور نسبت به سال قبل افت داشتند به جز سه سد که یکی از آنها زاینده رود است درحالی که حالا کمتر از ۲۲۹ میلیون مترمکعب ذخیره این سد است و ماهانه ۳۵ میلیون متر مکعب برای شرب رهاسازی می شود. این درحالی است که پیشبینی شده تا آذر ماه بارندگی نخواهیم داشت و پدیده لالینا غالب است و از طرفی تا دوماه آینده حدود ۷۰ میلیون مترمکعب برای شرب مردم نیاز است. وقتی تراز سد از ۱۶۰ میلیون مترمکعب کمتر شود حتی برای کشاورزی مناسب نمی باشد چه برسد به شرب؛ اگر از آذر ماه بارندگی نشود اصفهان آب قابل شرب ندارد ازاین رو فشار می آورند به ۱۲۰ حلقه چاه آب برای تأمین شرب و این به معنای افزایش فشار بر آبخوان است.
مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان اصفهان با اشاره به اینکه زاینده رود تنها منبع تغذیه آبخوان اصفهان بوده است، اضافه می کند: متوسط بارندگی سالانه اصفهان با اقلیمی خشک در بهترین شرایط بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیمتر است تنها منبع تغذیه این آبخوان زاینده رود بوده که خشک شد و الی ماشاالله چاه حفر کردند و با کف شکنی آب برداشت کردند؛ این خیلی خطرآفرین است اما همچنان از زاینده رودی که دیگر رمق ندارد، توقع انتقال و برداشت آب دارند. اسلامی تصریح می کند: مجال زیادی نمانده تا فرصت هست طبق مصوبه شواری عالی حقابه زاینده رود تأمین و دائمی جاری شود و از طرفی با جدیت برداشتهای بی رویه از آبخوان متوقف شود چونکه هماگونه که زمان به عقب بر نمی گردد فرونشست هم قابل جبران نیست و فقط می توانیم جلو پیشروی و سرعت آنرا بگیریم.
سی و سه پل تا ۱۵ سانتی متر و نقش جهان تا ۵۰ سانتیمتر قابلیت نشست دارد
بهرام نادی عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد نجف آباد که وضعیت سنگ بستر و ضخامت آبرفت دشت اصفهان- برخوار را بررسی و نقشه برداری کرده است، به خبرنگار مهر می گوید: ضخامت آبرفت در نقاط مختلف شهر اصفهان متغیر است، در بعضی مناطق آبرفت وجود ندارد در حالیکه ضخامت آبرفت در بعضی نقاط بسیار است.
این محقق اضافه می کند: مناطقی مانند شهید کشوری و پل شهرستان که روی سنگ بستر قرار دارد میزان فرونشست قابل صرف نظر کردن است و گرفتار فرونشست یا آثار آنکه ناشی از پایین رفت سطح آب است، نمی گردد اما ضخامت آبرفت زیر سی و سه پل ۵۰ متر است و سطح آبخوان زمانی که رودخانه جاری است به میزان مطلوب می رسد درحالی که وقتی آب قطع شده و در عین حال با حفر چاه به هر علتی از آبخوان برداشت می شود سطح آب زیر زمینی کاسته می شود و در این هنگام خاک آغاز به نشست می کند.
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد نجف آباد خاطرنشان می کند: اگر آبرفت زیر رودخانه کامل تخلیه شود و سطح آب زیرزمینی به ۵۰ متر برسد برسد که آبی در این آبرفت وجود نداشته باشد، سی و سه پل قابلیت نشست بین ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر را دارد.
نادی ادامه می دهد: هر چقدر به سمت شمال شهر اصفهان برویم ضخامت آبرفت زیاد می شود به صورتی که در منطقه حبیب آباد عمق این آبرفت بین ۲۸۰ تا ۳۰۰ متر است در حالیکه سطح آب زیرزمینی در شمال اصفهان و حبیب آباد از سال ۱۳۵۷ تابحال بین ۸۰ متر و ۱۴۰ متر کاسته شده است. این میزان آب که از دهه ۵۰ تابحال تخلیه شده اگر ادامه یابد و تا ۵۰ سال آینده به ته آبخوان برسد حبیب آباد تا یک متر و ۹۰ سانتی متر نشست می کند و پیشبینی می شود با روند نادرستی که در پیش گرفته ایم و آبخوان اصفهان هر روز خالی می شود به جز مسائل زیست محیطی، شاهد تبعات دیگری هم خواهیم بود. در منطقه حبیب آباد سال ۱۳۵۰ وقتی زمین را می کندند آب جاری می شد و نیازی به حفر چاه نبود اما حالا چاه حفر می نماییم و باید ۱۴۰ متر پمپاژ شود.
اگر آبرفت زیر رودخانه کامل تخلیه شود و سطح آب زیرزمینی به ۵۰ متر برسد برسد که آبی در این آبرفت وجود نداشته باشد، سی و سه پل قابلیت نشست بین ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر را دارد
او می گوید: ضخامت آبرفت زیر شمال و جنوب میدان نقش جهان و همینطور بازارچه و مسجد حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ متر است. اگر در مصرف آب بی مبالاتی شود و آب رودخانه قطع باشد و برداشت بی رویه از چاه ها ادامه یابد در حالیکه طبق آمار شرکت آب منطقه ای اصفهان هر سال سطح آبخوان ها به صورت متوسط یک متر و در بعضی مناطق مثل حبیب آباد حتی تا ۲ متر در سال کاسته می شود، مقایسه کاهش سطح آبخوان های اصفهان، نشان داده است در مناطقی که ضخامت آبرفت ۱۰۰ تا ۱۲۰ متر است و سالانه یک متر افت سطح آبخوان دارد حدود ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر نشست زمین را تجربه خواهیم کرد.
چرخش ساختمان های نوساز در اصفهان
این استاد دانشگاه و دکتری ژئوتکنیک اظهار می کند: در ژئوتکنیک طراحی ساختمان ها میزان نشست حداکثری یک ساختمان ۲.۵ سانتیمتر و سازه های بتی جدید روی خاک رس تا ۱۰ سانتیمتر است و به همین علت است که مشاهده می نماییم برخی سازه های قدیمی گرفتار ترک شده و سازه های جدید گرفتار واژگونی یا چرخش می شوند. در بررسی ها سازه هایی را در شهر اصفهان می بینیم که جدید ساخته شدند اما بر اثر نشست زمین بین پنج سانتی متر تا ۱۵ سانتیمتر از ساختمان کناری فاصله گرفته اند.
مترو اصفهان در خطر است
نادی با اشاره به اینکه فرونشست روی همه سوژه های دشت اصفهان- برخوار اثر گذار است، خاطرنشان می کند: چه مترو باشد، چه مسجد و یا ساختمان مسکونی، نشست خاک بدون شک روی سازه اثر می گذارد، نه تنها بر مترو اصفهان که لوله های آب و گاز و تأسیسات شهری. فرونشست شیب لوله های فاضلاب را عوض کرده و لوله های گاز را گرفتار تنش می کند کمااینکه در شهر دامنه اصفهان، لوله های گاز گرفتار مشکل شده اند. پل های اصفهان هم چه جدید و چه تاریخی تحت تاثیر فرونشست هستند؛ اثر فرونشست را روی پل وحید بررسی کردم میزان فرونشست کم است اما تنش بوجود می آورد.

عضو هیأت علمی دانشگاه نجف آباد با اشاره به اینکه راهکار عاجلی برای کنترل سرطان فرونشست وجود ندارد، تصریح می کند: مسیر غلط را باید بازگشت و بازبینی کرد تا خویش را با محیط زیست وقف دهیم که این امر نحوه تولید و زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد. این یک اخطار است و در ادامه این مسیر نیاز است که شیوه زندگی را تغییر دهیم، در مصرف آب صرفه جویی کرده، فاضلاب را بازیافت نماییم. اگر مسیر اشتباه امروز، تغییر نکند مفهومش پرتگاه است.
به گزارش باغ من به نقل از مهر، مصرف بی رویه و برداشت بیش از اندازه منابع آب بدون رعایت تعادل بخشی آبخوان ها و حذف حقابه های محیط زیست، رودخانه زاینده رود و تالاب بین المللی گاوخونی، دشت های اصفهان را درگیر پدیده فرونشست کرده است.
در نتیجه سوءمدیریت چهار دهه گذشته در زمینه مدیریت منابع آبی و نتایج ناگوار آن بخصوص حفر چاه های مجاز و غیرمجاز، برداشت های بی رویه و توسعه ناپایدار کشاورزی امروزه خیلی از آبخوان ها خالی شده و منابع آب زیرزمینی به قهقرا رفته است.
بنا به آمار شرکت آب منطقه ای اصفهان این استان در چهار دهه اخیر نزدیک به ۱۲ میلیارد متر مکعب کسری مخازن آب زیرزمینی داشته است و بیشترین کسری مخازن آب و فرونشست زمین در استان در امتداد رودخانه زاینده رود و باغات بوده است.
۴۲ هزار و ۳۴۹ حلقه چاه مجاز در استان اصفهان وجود دارد که سالانه به صورت متوسط ۳.۵ میلیارد متر مکعب آب برداشت می کنند و حدود ۲۱ هزار حلقه چاه غیر مجاز وجود دارد که هم اکنون حدود ۹ هزار و ۸۲۳ حلقه چاه فعال است، حدود ۶ هزار حلقه چاه مسدود شده و بقیه چاه ها آبی ندارند و متروکه هستند.
فاجعه فرونشست در دشت های کشور و بخصوص اصفهان نشان داده است بحران منابع آب جدی است هرچند پیگیری وزارت نیرو برای تعادل بخشی و تغذیه آبخوان ها، مسدود کردن چاه های غیر مجاز و محدود کردن برداشت از چاه های مجاز در هشت سال گذشته گامی مثبت بوده اما نوشدارو بعد از مرگ سهراب است.

منبع: mygarden.ir