گورستان 65 ساله پسماند تهران نیازمند توجه

یکی از چالش های مدیریت شهری تهران طی سالهای اخیر نحوه جمع آوری و دفن زباله بوده است و علاوه بر آن در مرکز پردازش زباله ها هم با چالش هایی همچون انتشار بوی نامطبوع مواجه بوده و راه های گوناگونی همچون خرید تجهیزات به روز و اجرای طرح های مختلف همچون طرح کاپ دنبال شده، اما شاید مهم ترین نقش در موفقیت همه این ایده ها شهروندانی هستند که لازم است ابتدا صفر تا صد سرنوشت پسماندها در مرکز پردازش آرادکوه را بدانند تا با نگاهی روشن تر از آنچه که بر سر محیط زیست و شهر می آید و هزینه هایی که خود پرداخت می کنند، در جهت ایفای نقش موثر گام بردارند.
به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، کیلومتر ۲۳ جاده قدیم تهران-قم و جنوب شهر کهریزک از شهرهای شهرستان ری استان تهران؛ محدوده ای است که مدام تردد سیمی تریلرها در آن مشاهده می شود و مقصد همه آنها محلی با مساحت حدود ۱۴۰۰ هکتار است که بیشتر از ۶ دهه پذیرای پسماند شهروندان تهرانی بوده است؛ اینجا مجتمع پردازش و بازیافت زباله آرادکوه است. عمده شاخص این مجموعه بوی زباله ای است که هرچه به بخش های درونی مجتمع نزدیک تر می شوی قوی تر، آزاردهنده تر و شدیدتر می شود.
با ورود سیمی تریلرها به مجموعه که هریک ظرفیت های متفاوتی دارند ابتدا توسط باسکول زباله همراه آنها وزن کشی می شود و از آنجا به ایستگاه های پردازش منتقل می شوند. در این ایستگاه ها زباله ها از راه نوارهای نقاله به حرکت در می آیند و در چند مرحله پردازش توسط تجهیزات و نیروی انسانی که کار بسیار سختی را انجام می دهند به دو دسته پسماند تر و پسماند خشک تفکیک می شوند.
در حال حاضر در این مجتمع پسماندهای شهری جداسازی و کمپوست از پسماندهای تر تولید می شود. با عنایت به میزان بسیار زیاد زباله های تولیدی در شهر تهران که روزانه بالغ بر ۷۰۰۰ تُن می باشد و هم چنین با عنایت به این که حدود ۷۰ درصد پسماندهای شهر تهران را مواد آلی به خود اختصاص می دهد، استفاده از فرایند کمپوست سازی به سبب دفع صحیح و بهداشتی زباله های تولیدی و انجام پردازش علمی بر روی آنها کاری منطقی به نظر می آید.

پس از جداسازی پسماندهای آلی از پسماندهای خشک، پسماندهای آلی با کامیون هایی به محلی دورتر منتقل می شوند تا در فرایند هوادهی (روش ویندرو) به کمپوست تبدیل شوند این کار از راه ماشین هایی مخصوص که توانایی زیر و رو کردن زباله ها را دارد انجام می شود و مواد خشک به روش های بهینه جدا سازی شده و به چرخه تولید باز خواهند گشت.
بی تردید کاهش شیرابه و عدم تولید گازهای گلخانه ای ( متان)، کاهش میزان مواد دفنی و افزایش طول عمر مراکز دفن و پیشگیری از دفن مواد با ارزش از مزایای زیست محیطی راه اندازی واحدهای پردازش است. در واقع تهیه کمپوست از پسماندهای تر علاوه بر کاهش میزان پسماندهای دفن شده و کاهش تولید شیرابه و گاز متان و بوی نامطبوع، سبب بهبود هوای منطقه و حفظ سلامتی افراد ساکن در اطراف مجتمع و حفظ بهداشت محیط هم خواهد شد و اثرات اقتصادی همچون کاهش هزینه ها در مرکز دفن به علت پیشگیری از دفن پسماند، پیشگیری از هدر رفتن سالیانه چندین هکتار زمین ناشی از دفن پسماندها، بازیافت پسماندهای خشک با ارزش، فروش آنها و کسب در آمد و تولید کمپوست، فروش آن و کسب در آمد را هم به همراه دارد.
پس از سایت هوادهی، واحدهای پالایش جدید و افزایش خلوص کمپوست تولیدی جذابیت بسیاری دارد چون که در واقع این بخش نتیجه کار پردازش قابل مشاهده می باشد محصولی که برای کشاورزی مشتری دارد؛ با عنایت به این که کمپوست نابلغ حاصل از سایت های هوادهی دارای ناخالصی های مختلفی هستند، واحدهای پالایش جدیدی با هدف افزایش خلوص کمپوست تولیدی و درجه بندی آنها در مجتمع آرادکوه و با همکاری بخش خصوصی به راه افتاده است. تولید کمپوست به شکل گرانوله و بسته بندی در کیسه های مختلف در همین بخش از آرادکوه انجام می شود.
اما تکلیف پسماندهای خشک چه می شود؟
پسماندهای خشک تفکیک شده در مبداء بعد از جمع آوری به سه روش غرف بازیافت، مخازن آبی رنگ ۱۱۰۰ لیتری و پیمانکاران، جمع آوری، توسط خودرو های مکانیزه به ایستگاه های تفکیک منتقل می شوند. در ایستگاه های تفکیک پسماندهای خشک جمع آوری شده در ابتدای خط پردازش تخلیه شده و به تدریج توسط تسمه نقاله به درون سالن رانده می شوند. در طول خط، پسماندهای خشک پرارزش کاغذ، مقوا، ظروف پت، لاستیک، پلاستیک، بطری های شیشه ای، قوطی های فلزی آهنی و غیر آهنی و… توسط نیروی انسانی تفکیک و به درون مخازن بزرگی ریخته می شوند. پسماندهای تفکیک شده توسط دستگاه پرس فشرده شده ودر نهایت عدل بندی می شود. عدل های تولیدی توسط پیمانکار بخش خصوصی به واحدهای صنعتی بازیافت فروخته می شوند.

البته بخشی از این پسماندهای خشک هم قابلیت بازیافت آنها در کشور وجود ندارد که توسط کامیون هایی به تپه هایی برای دفن منتقل می شوند در پایین این تپه هم شاید بدترین بخش این مجتمع یعنی دریاچه شیرابه یعنی بد بوترین محل محدوده تشکیل شده. هرچند که خوشبختانه در این بازدید به خوبی مشاهده شد که از دریاچه شیرابه ای که در گذشته وجود داشته تنها چند لکه باقی مانده و همین مبحث سبب کاهش بوی نامطبوع محدوده نسبت به گذشته شده است.
پسماندهای خروجی از واحدهای پردازش در مجتمع آرادکوه را میتوان به سه گروه تقسیم بندی کرد. پسماندهای تر، پسماندهای خشک پرارزش و پسماندهای خشک غیر پرارزش (ریجکت). پسماندهای خشک غیر پرارزش یا ریجکت که بخش عمده آنرا پسماندهای پلیمیری می سازند بایستی به روشی مناسب و بهداشتی دفع گردند. سازمان مدیریت پسماند برای حل این معضل هم ساخت و راه اندازی نخستین سلول دفن بهداشتی کشور با ظرفیت ۶۰۰ هزار تُن در این مجتمع را انجام داده است.
پسماندهای خشک جمع آوری شده در شهر تهران در دو مرحله تفکیک در مبدا و مقصد واحدهای پردازش مجتمع آرادکوه مورد پردازش قرار می گیرند. در مبدا پسماندهای جمع آوری شده از مناطق ۲۲ گانه و از منابع تولید مختلف به ایستگاه های بازیافت منتقل و بعد از جداسازی و دسته بندی به صنایع بازیافت ارسال می شوند. روشی که هزینه بسیار کمتری را به شهرمان تحمیل می کند و جنس مواد بازیافتی را بگونه ای حفظ می نماید که میتوان محصول باکیفیت تری از آن تولید کرد. در مجتمع آرادکوه هم فرآیند جداسازی پسماندهای خشک از تر به صورت دستی و هم به صورت مکانیزه صورت می پذیرد. پسماندهای خشک جدا شده نسبت به پسماندهای جدا شده در مبداء تولید از بار آلودگی بیشتری هم برخوردار می باشند و دسته بندی و گاهی بعد از فشرده سازی و عدل بندی به صنایع بازیافت فروخته می شوند.
به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، شاید عمده مشکل این مجتمع و مدیریت شهری در حوزه مدیریت پسماند همین زباله های ریجکت و عدم تفکیک از مبدا است که کلید چاره آنرا شاید بتوان در طرح کاپ یافت. در همین راستا صدرالدین علیپور در گفتگو با ایسنا، در تشریح اقدامات سازمان مدیریت پسماند برای حل معضلات مدیریت پسماند در شهر تهران طی سالهای گذشته و روند اجرای طرح کاپ در این کلانشهر اظهار داشت: در گذشته روزانه بیشتر از ۹۰۰۰ زباله در تهران داشتیم، بنابراین برنامه اجرایی کاهش پسماند را تحت عنوان برنامه کاهش و طرح “کاپ” پیگیری کردیم که هدف از این مورد کاهش پسماند و دفن آن به شکل امروزی است.
وی اضافه کرد: اقدامات اجرایی طرح “کاپ” مشخص شده و در حال انجام می باشد و مجموعه شهرداری تهران چه در ستاد و چه در مناطق با ما همکاری می کند. حالا در ۶ مرحله طرح کاپ، برخی از ساختمان ها به مخازن دوگانه مجهز شدند و تفکیک اداری و آموزشی در حال انجام می باشد، همینطور بحث مخازن سه گانه ای که نزدیک به یک هزار نقطه را در سطح شهر پوشش می دهد هم مطرح است و مناطقی را به صورت پایلوت برگزیده و به برخی ساختمان های مسکونی مخازن می دهیم.
علیپور افزود: در ادامه اجرای این طرح فعالیت دیگر ما پسماند حجیم است؛ همه شاخه ها و سرشاخه ها را با انتقال به چند سایت به کود تبدیل می نماییم و بحث زباله های پلاستیکی و شیشه ای هم درحال جداسازی است. منطقه ۱۸ یکی از مناطقی است که روی این طرح کار می کند و دیگر مناطق هم این امر را در دستور کار خود قرار دادند. پروژه شنبه های بدون پسماند در زمینه تسهیل تعامل مدیریت شهری با شهروندان در مناطق اجرا می شود و مردم طی روزهای هفته با تفکیک زباله می توانند در روز شنبه پسماند خشک خویش را تحویل دهند، همینطور شهروندان می توانند با استفاده از دو اپلیکیشن فعال در سطح شهر تهران پسماندهای خشک خویش را تحویل دهند که این طرح در مناطق ۲۲ گانه در حال اجراست.
وی تصریح کرد: حالا هم در مناطق و هم در مجتمع آرادکوه سامانه توزیع را داریم و تولید روزانه ۸۰۰۰ تُن زباله در تهران که در ابتدای مدیریت شهری پنجم مورد بحث قرار می گرفت، حالا به کمتر از ۶۰۰۰ تُن رسیده و قبل از پاندمی کرونا تولید زباله زیر ۵۰۰۰ تُن را هم تجربه کردیم؛ اما در این ایام به جهت استفاده زیاد از ماسک، دستکش و… تا حدودی میزان تولید زباله از ۵۰۰۰ تُن افزایش پیدا کرد. متأسفانه برخی ها این کاهش را نادیده می گیرند و معتقدند مردم با کاهش مصرف، زباله کمتری تولید می کنند.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با تکیه بر این که فرهنگسازی و آموزش در مورد کاهش تولید زباله از مبدا به نفع شهروندان، شهرداری و سازمان محیط زیست است، اضافه کرد: اتفاقاتی که در شهرداری می افتد و همراهی مردم در اجرای این طرح ها اقدامات خوبی را رقم می زند که در صورت ادامه داربودن این روند به نتایج خوبی دست می یابیم. با نهایی شدن طرح جامع پسماند که قسمت هایی از آن هم در مرحله اجراست، هر ساله تکالیف شهرداری شفاف تر می شود، همینطور اقدامات شهرداری هم مشخص است. اما در این امر سازمان محیط زیست و نهادهای قانونگذار، سیاستگذار و نهادهای حاکمیتی مثل وزارت کشور، قوه قضاییه و دستگاه نظامی باید با مطرح کردن بحث های مالی، تشویقی و تنبیهی که اساسا بر عهده شهرداری نیست این سازمان را همراهی کنند تا طرح مذکور به نتیجه دلخواه برسد.
وی درباره خودرو ها و ماشین آلات حوزه پسماند هم اظهار داشت: در مورد کیفیت این ماشین آلات با معاینه فنی تعامل خوبی داریم و دستگاه پرتابل هم به منظور رجوع افرادی که از زمان معاینه فنی آنها گذشته است، طراحی شده و رانندگان می توانند با رفتن به ایستگاه ها و محل هایی که این دستگاه ها مستقر هستند، معاینه فنی خودرو ها را انجام دهند. تعداد این ناوگان ها در مقایسه با ناوگانی که در سطح شهر است کم است و شاید رقم آن به ۱۸۰۰ برسد؛ اما با این وجود این تعداد ناوگان را تحت کنترل داریم و بر آن نظارت می نماییم همینطور در قراردادهایمان بندی وجود دارد که در آن قید شده سال ساخت خودرو ها نباید از یک زمانی فراتر رفته باشد و فرسودگی هم شامل آن نشود.

منبع: باغ من