14 میلیون هکتار از عرصه های کشور در وضعیت بحرانی فرسایش بادی

باغ من: نتایج مطالعات کانون های بحرانی نشان میدهد ۱۸۷ منطقه کشور در ۲۲ استان به اصطلاح بیابانی کشور تحت تاثیر فرسایش بادی هستند که وسعت این مناطق ۲۹.۵ میلیون هکتار است و ۲۳۷ کانون بحرانی فرسایش بادی با وسعت حدود ۱۴ میلیون هکتار در این محدوده وجود دارد.

به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، بر طبق آخرین اعلام سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری، حدود ۲ میلیارد تن در سال فرسایش خاک در ایران رخ می دهد درحالی که بطور متوسط در اقلیم خشک و بیابانی ایران ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ سال طول می کشد تا یک سانتیمتر خاک تشکیل گردد.

براساس اطلس مناطق بیابانی بیش از ۸۸ درصد از کشور می تواند تحت تاثیر بیابان زایی قرار گیرد و مطابق بررسی سال ۲۰۱۸، ۳۷ میلیون هکتار از عرصه کشور در معرض تخریب سرزمین قرار دارد همین طور ۲۲ استان کشور با ۲۹.۵ میلیون هکتار وسعت در ۱۸۷ منطقه، تحت تاثیر فرسایش بادی قرار دارد و ۲۳۷ کانون بحران به وسعت ۱۳ میلیون و ۹۰۰ هزار هکتار وجود دارد و بر اثر هجوم شن های روان سالانه ۳۰ هزار میلیاردریال به زیرساخت های ریلی، جاده ای و کشاورزی و دیگر بخش ها خسارت وارد می شود.

به گفته برخی کارشناسان همچون پرویز گرشاسبی – معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور – «سدسازی غیر اصولی» از فاکتورهای مهم بیابان زایی در ایران است که متوسط فرسایش خاک در آن سالانه ۱۶.۴ تن در هکتار و متوسط فرسایش بادی نیز سالانه ۳۰ تن در هکتار است و چنانچه تغییری در سیاست های فعلی رخ ندهد و ما همچنان با گسترش سدسازی ها، افزایش سطح زیر کشت و عدم مدیریت آب در کشور مواجه باشیم، در آینده ای نزدیک نه فقط به سمت بیابانی شدن حرکت خواهیم کرد بلکه دشت های بزرگ و تولیدی کشور نیز از چرخه خارج خواهند شد.

منوچهر گرجی – رییس انجمن علمی خاک – در یک برنامه رادیویی با اشاره به این که پدیده گرد و غبار مانند فرسایش آبی محدودیت ندارد و می تواند هزاران کیلومتر منتقل شود، اظهار داشت: ایران کشوری فرسایش خیز است و از نظر فرسایش آبی و بادی حدودا رتبه های اول را در دنیا دارد و فرسایش آبی و بادی سالانه میلیاردها دلار هزینه به کشورمان تحمیل می کنند و کسی هم توجه چندانی به این مساله نمی نماید. توسعه کشور منافاتی با حفظ محیط زیست ندارد. این که برنامه های توسعه ای ما موجب مشکل دار شدن محیط زیست می شود به خاطر اشتباه بودن روش ها و شیوه های اجرای برنامه ها است.

رئیس انجمن علمی خاک اشاره کرد: برای جلوگیری از تشدید فرسایش خاک باید برای پرورش دام، کشت گیاهان، جنگلها و مناطق صنعتی و معادن روش های خاص و متفاوتی را به کار ببریم. در مناطقی همچون سیستان و بلوچستان و قسمت هایی از خوزستان، زمین ها منشأ گرد و غبار هستند و اصلی ترین دلیل آن ترددهای بی رویه دام ها و انسان ها و خودرو و موتورها است بدین سبب محدودیت ترددها می تواند مشکلات ناشی از فرسایش بادی همچون گرد و غبار را کم کند.

گرجی با اعلان اینکه سالانه میلیاردها دلار بابت فرسایش خاک خسارت می پردازیم درصورتی که می توان درصدی از این پول را برای پیشگیری و جاده سازی های مناسب و مسائل عمرانی مربوط به خاک اختصاص داد، اظهار نمود: کلیه وزارتخانه ها موظفند بودجه ای را برای اصلاح خاک پس از اجرای پروژه ها در نظر بگیرند.
فرسایش خاک برای طبیعت مفید است
محمود عرب خدری – معاون پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری – نیز در یک برنامه رادیویی با اعلان اینکه فرسایش پدیده مفیدی برای طبیعت است، اظهار نمود: اگر خاک جابه جا نمی شد هم اکنون دشت های حاصلخیز در طول این میلیونها سال نداشتیم اما اگر میزان این جابجایی خیلی زیاد و شدید شود خاک از محل اصلی خود خارج و منجربه ایجاد گرد و غبار، سیلاب و… می شود.

وی در ادامه اظهار داشت: سطح زمین ازطریق یک لایه ای پوشانده شده که به آن خاک می گویند و با هرگونه جابه جایی خاک از قسمتی به قسمتی دیگر توسط باد یا آب فرسایش صورت می گیرد این در حالیست که عوامل انسانی فرسایش خاک را تشدید می کنند.

این استاد دانشگاه قسمتی از فرسایش خاک را ناشی از کارهای کشاورزی دانست و اظهارکرد: شخم زدن زمین، پوشش گیاهی را از بین می برد و متاسفانه شیوه شخم زدن و ماشین آلات کشاورزی در کشور ما مناسب نیستند و موجب تشدید فرسایش می شوند. از زمانی که ماشین آلات جدید خصوصاً تراکتور وارد حوزه کشاورزی شدند شخم زدن زمینهای پرشیب کشاورزی افزایش یافت اما ما هم نتوانستیم تکنولوژیهای جدید را همزمان با روستاییان به اشتراک بگذاریم.

معاون پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری با تاکید بر این که شخم زدن زمینهای بالای ۱۲ درصد باید برمبنای قانون ممنوعست و هر کسی که این زمین ها را شخم زد، جریمه شود اظهار داشت: این مهم، نیاز به قوه قهریه و فراهم کردن تمهیداتی دارد که در این عرصه هم ضعیف هستیم.

وی افزود: بیش از ۵۰ درصد لغزش ها در حاشیه جاده ها اتفاق می افتد. ملاحظات حفاظت خاک در دستگاه های دولتی وجود ندارد و متاسفانه قانون دراین زمینه مسکوت مانده و وزارت جهاد کشاورزی هم در این عرصه ضعیف عمل کرده است.

این استاد دانشگاه از روش های تامین آب هم انتقاد نمود و اظهار داشت: درست است که ما محدودیت آبی داریم اما هزاران روش هم وجود دارد که بتوان با آن در مصرف آب صرفه جویی کرد اما ما به سراغ انتقال آب دریا رفتیم که هزینه و تبعات زیادی دارد و موجب فرسایش خاک خواهد شد.

به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، مسعود منصور – رئیس سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور- ماه گذشته با اشاره به این که برمبنای ارزیابی های صورت گرفته اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری در هرهکتار در سال موجب استحصال سالانه ۳۱۱ متر مکعب آب و کاهش حدود یک تا دو تن فرسایش خاک می شود، خواهان تخصیص هر چه سریع تر اعتبار آبخیزداری به این سازمان شد و اظهار داشت: در نیمه دوم سال امکان اجرای پروژه های آبخیزداری وجود نخواهد داشت همین طور طی سه سال اخیر سازمان جنگلها بودجه ای جداگانه از محل صندوق توسعه ملی برای اجرای پروژه های آبخیزداری و آبخوان داری دراختیار داشت اما متاسفانه طی امسال بودجه ای برای این فعالیت از محل صندوق توسعه ملی درنظر گرفته نشده است.

منبع: باغ من