کاهش مخاطرات خشکسالی و سیل با ساخت شهرهای اسفنجی

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان داری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری با اشاره به این که آبخوان داری شهری و ساخت شهرهای اسفنجی ازجمله مطالبی است که بی توجهی به آن سبب هدر رفت منابع آبی و تحمیل خسارت زیادی به مدیریت شهری و مردم می شود، اشاره کرد: سازگاری با طبیعت و محیط زیست در قالب رویکردهای نوین مدیریت حوضه های آبخیز شهری، پایداری سکونتگاه، ایمنی در مقابل مخاطرات سیل، تقویت منابع آبی و سرسبزی شهر را به دنبال دارد.

به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، ابوالقاسم حسین پور در یادداشتی آورده است: شرایط اقلیمی حاکم بر کشور ما به شکلی است که میزبان همیشگی سیل و خشکسالی هستیم. در حقیقت سیل و خشکسالی دو روی یک سکه هستند که در سالهای اخیر با تشدید خسارات آن در ابعاد گسترده بعنوان یکی از چالش های کشور در حوزه آب، منابع طبیعی و محیط زیست مطرح شده اند. در این شرایط علاوه بر مشکلات سیل و کم آبی، فرونشست زمین نیز از مخاطرات ثانویه است که آبخوان های کشور را با تهدیدی جدی روبه رو کرده است.

وی در ادامه این یادداشت اضافه کرده است: طی سال جاری به سبب کاهش چشم گیر بارش ها در کشور با خشکسالی و کم آبی مواجه هستیم این درحالیست که ما در ایران با اندک بارشی شاهد بروز سیل و خسارت های آن هستیم. بدین جهت تشدید بروز سیلاب های شهری همچون مواردی است که در سالهای اخیر بیش از گذشته با آن روبه رو شده ایم.

حسین پور با تاکید بر این که پدیده ها و مخاطرات طبیعی مانند خشکسالی و سیل باید بصورت توامان مدیریت شوند، آورده است: اجرای طرح های آبخیزداری و کنترل سیل در سطح حوضه های آبخیز بالادست و توسعه آبخوان داری شهری با ساخت شهرهای اسفنجی یا شهرهای نفوذپذیر که با رویکرد همزیستی و سازگاری با سیل راه اندازی می شوند، دو راه حل مهم پیش گیری از خسارات سیل و خشکسالی هستند.

این کارشناس ارشد مهندسی منابع طبیعی در بخش دیگری از یادداشت خود با اشاره به این که گسترش سطوح عایق و نفوذناپدیر شهری در کشور ما از عوامل افزایش رواناب و تشدید سیلاب های شهری است، عنوان کرده است: قسمتی از سیلاب های شهری از سطح حوضه آبخیز بالادست شهرها به محیط های شهری وارد می شود و بخش دیگری از سیلاب ها نیز رواناب ناشی از وقوع بارش در سطح شهرها است.

به اعتقاد او مدل توسعه شهری در ایران که با ایجاد سطوح عایق و نفوذناپذیر هم راه است سبب حذف عرصه های جذب بارش و رواناب، تشدید سیل و مشکلات آبگرفتگی معابر و وارد شدن خسارات به شهرها و شهروندان می شود.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان داری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری در ادامه تصریح کرده است: ساخت شهرهای اسفنجی و نفوذپذیر – که شهرهایی با ظرفیت نگهداشت آب باران هستند – اقدامی نوین بشمار می رود که در قالب آبخوان داری شهری به مدیریت سیلاب ها و جلوگیری از فرونشست زمین در شهرها کمک می نماید.

حسین پور اضافه کرده است: در چنین نگاهی از ایجاد شهرهای نفوذناپذیر در مقابل باران جلوگیری می شود. از طرف دیگر با حفظ عرصه های جذب رواناب در سطح شهر، مبلمان شهری و المان های آن برمبنای همزیستی با سیل شکل می گیرد.

وی در ادامه یادداشت خود عنوان کرده است: شهرهای اسفنجی شهرهایی با برنامه برای ایجاد زیرساخت های جذب آب باران در تمامی سطوح شهری هستند. ساخت پیاده روهای جذبی با سامانه آبگیری باران، بهره گیری از توپوگرافی شهر و گودی های آن برای ساخت سازه های چند منظوره مانند استادیوم های ورزشی با کارکرد کنترل سیلاب در مواقع بحرانی، حفظ عرصه های جذب رواناب در قالب پارک ها و بوستان های طبیعی و نفوذپذیر، ایجاد پارک آبخیز پیرامون شهرها، راه اندازی کمربند سبز شهری، ایجاد پشت بام های سبز و… نه فقط با جذب بارش از تشدید سیلاب در سطح شهرها جلوگیری می کنند بلکه به سبب افزایش نفوذ باران و سیلاب به درون زمین منابع آبی شهرها را نیز تقویت می کنند.

به اعتقاد این کارشناس ارشد مهندسی منابع طبیعی، کاهش حجم سیلاب های شهری و به دنبال آن کاستن از مشکلات آبگرفتگی معابر، ذخیره آب در زمین، تغذیه آبخوان های شهر و تقویت منابع آب زیرزمینی، بهره گیری از ظرفیت باران در توسعه فضای سبز شهری و کاهش فشار بر منابع آب آشامیدنی و سفره های زیرزمینی و جلوگیری از مخاطرات فرونشست زمین در شهرها ازجمله فواید ساخت شهرهای اسفنجی است.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان داری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری در آخر یادداشت خود تاکید کرده است: ۵۶ میلیون نفر از جمعیت کشور ما در مناطق سیل خیز زندگی می کنند. از طرف دیگر بیش از ۴۵۰ شهر مهم در ایران در معرض خطر جدی سیل قرار دارند علاوه بر این ها بیش از نیمی از آبخوان های کشور در دشت های سکونتی و تولیدی با تهدید فاجعه فرونشست زمین مواجهند. بدین جهت پیاده سازی الگوی آبخوان داری شهری و ساخت شهرهای اسفنجی در ایران بیش از هر نقطه دیگری از جهان لازم است.