خوان های بی تاب آب

باغ من: لرستان کاهش میزان بارش ها و نزولات جوی زنگ خطر را برای آبخوان های لرستان به صدا در آورده است.
آبخوان لایه زیرزمینی قابل نفوذ و متخلخل از سنگ های نفوذپذیر و نرم نظیر شن، کنگلومرای، سنگ آهک شکسته شده و شن نرم است که از آب اشباع شده و به سادگی قابلیت انتقال آنرا به چاه یا چشمه دارد.
خالی شدن این لایه های متخلخل از آب باعث فرونشست زمین می شود و با رخ دادن این پدیده حتی بارندگی های ممتد هم نمی تواند لایه های فرونشسته را ترمیم و پر آب کند از این رو اندک اندک مرگ آبخوان ها رقم می خورد.
برخی از این آبخوان ها در لرستان وضعیت مناسبی ندارند و در صورت عدم اقدام عاجل به سمت مرگ آنها پیش خواهیم رفت و گسترش پدیده فرونشست زمین و… را به همراه خواهد داشت.

کاهش آب سفره های زیرزمینی لرستان برای همه محرز است
دکتر خسرو عزیزی، دکترای کشاورزی دانشگاه لرستان هم در ارتباط با اهمیت آبخوان داری به ایسنا اظهار داشت: تقریباً برای ما محرز است که با کاهش آب سفره های زیرزمینی لرستان مواجه هستیم.
وی بیان نمود: با عنایت به شرایط اقلیمی، باران های لرستان رگباری است و خطر سیلاب همیشه وجود دارد و چون طبیعت بارندگی ها تند و رگباری است احتمال نفوذ در زمین بسیار کم است.
عزیزی اظهار نمود: در این شرایط تزریق آب به آب های زیرزمینی استان بسیار کم اتفاق می افتد.
وی با اشاره به اینکه برای تزریق آب به سفره های زیرزمینی که نتیجه آن استفاده بهینه از آب است باید راهکارهای موثر عملیاتی شوند، اظهار داشت: حفظ پوشش گیاهی و رعایت الگوهای کشت مناسب باید توسط بهره برداران به صورت ویژه در نظر گرفته شود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان در ادامه اظهار داشت: هیچ توجیهی ندارد در سال آیش اراضی دیم زمین بدون پوشش بماند چون که با این کار منافذ آب با باران های تند و رگباری بسته شده و رواناب را شاهد خواهیم بود.
وی افزود: باید در دیم زارها از نباتات علوفه ای بهره برد و آیش سبز داشت که سبب می شود آب آرام به ذرات برگ و شاخه بخورد و در زمین نفوذ کند و از سویی در جاهای شیب دار کارهای آبخیزداری انجام می شود و با این کار حرکت آب کند خواهد شد.
عزیزی با اشاره به اینکه در آبخوان داری حفظ آب بسیار مهم می باشد چون که این کار سیراب کردن اراضی را به همراه دارد، اظهار داشت: در خیلی عرصه ها مهار آب های سطحی در جهت کاهش روان آب ها به چرخه آب کمک می نماید.
عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان رواناب را عامل فرسایش خاک دانست و اضافه کرد: کارهای خوبی در بحث آبخوان داری صورت گرفته اما ایده آل نیست.

۱۴۳ میلیون مترمکعب اضافه برداشت آب از منابع زیرزمینی در لرستان
داریوش حسن نژاد مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان در این خصوص می گوید: کشاورزان اراضی خویش را به افراد غیربومی که با برداشت های بی رویه از منابع آبی باعث تخلیه آب چاه و افت سطح آب در آبخوان شده و خسارت جبران ناپذیری به منابع آبی استان می زنند اجاره نداده و از این کار اجتناب کنند.
وی افزود: در جهت صیانت از منابع آبی و بهبود وضعیت کشاورزی استان، همکاری خیلی خوب و متقابلی با جهاد کشاورزی و سایر دستگاههای اجرایی شده است که شامل ابلاغ الگوی کشت، تعیین تعرفه های آب بها، حق آبه ها، پیشگیری از برداشت بی رویه، پر و مسلوب المنفعه کردن چاه های غیرمجاز و… است.
این مسئول اضافه کرد: مقدار برداشت مستقیم آب های سطحی استان در دو حوضه کارون و کرخه شامل ۲.۵۰۸ میلیون مترمکعب و در طرح توسعه منابع آبی شامل ۴.۴۲ میلیون مترمکعب است.
حسن نژاد در مورد میزان برداشت از آب های زیرزمینی در دو حوضه کارون و کرخه خاطرنشان کرد: در حوضه کرخه میزان برداشت حدود ۲۴۰ میلیون مترمکعب و در حوزه کارون ۳۷.۴۲۴ میلیون مترمکعب است.

ضرورت کشت برنج به صورت خشک کاری
وی اظهار داشت: مجموع آب مصرفی، سطحی و زیرزمینی بر مبنای آمارهای موجود جهت شرب، صنعت، کشاورزی و فضای سبز هم حدود یک میلیارد و ۲۱۵ میلیون مترمکعب است.
مدیرعامل آب منطقه ای در مورد منابع آب زیرزمینی از حدود ۱۴۳ میلیون مترمکعب اضافه برداشت در بخش کشاورزی اطلاع داد و اضافه کرد: دیماه سال ۱۳۹۷ کارگروه ملی سازگاری با کم آبی، شیوه نامه اجرایی محدودیت و ممنوعیت کشت برنج خارج از استان های گیلان و مازندران را ابلاغ کرده است و کلیه دستگاههای ذی مدخل و متولی می بایست نسبت به انجام وظایف خود در جهت این شیوه نامه اقدام نمایند.
حسن نژاد ضمن اشاره به لزوم کشت برنج به صورت خشک کاری اذعان کرد: با عنایت به اختلاف درآمد کشت برنج با سایر محصولات همچون گندم، جو و … اغلب کشاورزان تمایل به کشت برنج دارند. با کشت برنج به روش خشکی کاری می توان میزان قابل توجهی در آب صرفه جویی کرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان خطاب به کشاورزان و روستاییان اظهار داشت: کشاورزان باید الگوی کشت اعلامی از راه جهاد کشاورزی را رعایت کرده و از کشت محصولات آب دوست اجتناب کنند در غیر این صورت شرکت آب منطقه ای لرستان هیچ گونه مسئولیتی در مورد تأمین آب برای محصولات خارج از الگوی کشت نخواهد داشت.

حجم آب آبخوان های آبرفتی کاهش یافته است
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان بیشترین کاهش حجم منابع آب زیرزمینی استان را محدوده مطالعاتی کوهدشت و رومشکان اعلام و اظهار نمود: بر مبنای آماربرداری دوره سوم، از ۲۰ سال قبل منتهی به سالجاری به صورت متوسط حدود ۲ متر با حجمی معادل ۹۰ میلیون مترمکعب و سالانه ۱۰ سانتی متر با حجمی حدود ۴ میلیون مترمکعب از ارتفاع و حجم آب آبخوان های آبرفتی کاهش یافته است.
وی خاطرنشان کرد: بیشترین کاهش سطح و حجم منابع آب زیرزمینی در ارتباط با محدوده مطالعاتی کوهدشت با کاهش حدود ۱۶ متر با حجمی معادل ۸۸ میلیون مترمکعب و رومشکان با کاهش حدود ۸ متر و حجم ۲۸ میلیون مترمکعب است.
حسن نژاد افزود: میزان مصارف آب سطحی در شرب، صنعت، فضای سبز و کشاورزی ۵۰۸ میلیون مترمکعب است درحالی که این میزان مصارف از منابع آب زیرزمینی ۶۶۴ میلیون مترمکعب است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان افزود: بر مبنای آماربرداری دوره دوم مجموع مصارف آب زیرزمینی و سطحی در دو حوضه کرخه و کارون ۱.۲۱۴ میلیارد مترمکعب است که حدود ۱.۰۳۴ میلیارد مترمکعب آن در بخش کشاورزی مصرف می شود.
اضافه برداشت حدود ۱۴۳ میلیون مترمکعبی از منابع آب زیرزمینی آن هم فقط در بخش کشاورزی بسیار قابل تامل بوده و مسئولیت این کار با کیست و آیا به همین میزان آب وارد آبخوان ها شده است؟
آمارهای هواشناسی لرستان هم از کاهش بارش ها در استان حکایت دارد و اینکه آب چندانی وارد آبخوان ها نشده است.

کاهش ۸ درصدی بارش ها در لرستان
بهروز مرادپور، مدیرکل هواشناسی لرستان در این رابطه به ایسنا اظهار داشت: بر مبنای اطلاعات پهنه ای متوسط بارش از آغاز سال زراعی جاری تا به امروز ۲۹۷میلی متر است.
وی افزود: این میزان بارش نسبت به مدت مشابه سال قبل ۸ درصد و نسبت به آمار مدت بلندمدت باز در مدت مشابه ۱۴درصد کاهش را نشان داده است.
مرادپور خاطرنشان کرد: سال جاری با موج هایی که بارش های برف سنگین برای منطقه داشته باشند مواجه نبودیم.
مدیرکل هواشناسی لرستان اضافه کرد: در کل خیلی با سیستم سرمایشی و بارش برف در منطقه تابحال مواجه نبوده ایم.
بارش برف احتمال آبگیری آبخوان ها را زیاد می کند که با وضعیت فعلی بارش ها این امکان هم در لرستان وجود ندارد.

انجام ۴۳ هزار هکتار عملیات آبخیزداری و آبخوان داری در ۱۶ حوضه آبخیز
در این رابطه شیرزاد نجفی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان به ایسنا اظهار داشت: سال جاری در سطح ۴۳ هزار هکتار عملیات آبخیزداری و آبخوان داری در ۱۶ حوضه آبخیز استان و ۱۱ شهرستان با اعتبار ۳۱ میلیارد تومان انجام شده است.
وی بیان نمود: ظرفیت عملیات های آبخوان داری لرستان در خلال دو سال، ۱۴۰ هزار مترمکعب برای استحصال و ذخیره نزولات است.
نجفی اظهار نمود: در کوهدشت عملیات آبخوان داری و در سایر شهرستان ها که سیل خیز و کوهستانی هستند آبخیزداری انجام می شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان اضافه کرد: در جنوب شهرستان رومشکان طرح آبخوان داری و در حوضه کوهدشت در منطقه داوود رشید و کونانی پخش سیلاب انجام شده است.
حال سوال اینجاست که چرا عملیات های آبخوان داری در رومشگان و کوهدشت که دشت های ممنوعه هم اعلام شده اند در سالهای گذشته انجام نشده است؟

اضافه برداشت نداریم
در خصوص اضافه برداشت آب های زیرزمینی در بخش کشاورزی فریدونی مدیر آب وخاک و فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی لرستان این مورد را رد کرد.
وی در گفتگو با ایسنا با اشاره به اینکه وضعیت آبخوان ها خوب نیست، اظهار داشت: یک زمانی وضعیت بارندگی خوب بوده و مجوزهای برداشتی برای آبخوان ها صادر شده اما با خشک سالی ورودی و خروجی آبخوان ها یکی نیست.
فریدونی اضافه کرد: با عنایت به محدودیت منابع آبی برای آبیاری با اولویت سامانه های آبیاری نوین به متقاضیان تسهیلات بلااعوض پرداخت می شود که این امر در جهت تقویت آبخوان ها است.
مدیر آب وخاک و فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی لرستان خاطرنشان کرد: سالانه به صورت میانگین ۴ تا ۵ هزار هکتار سیستم آبیاری در استان انجام می شود که یکی از مهم ترین اهداف آن کاهش مصرف و برداشت آب از منابع است.
وی در ادامه اظهار داشت: برای کشت هایی که آب مصرفی بیشتری دارند برنامه الگوی کشت وجود دارد، همه باید همکاری نماییم و مجموعه اقدامات باید در کنار هم قرار گیرد تا برداشت های بی رویه قطع شده و متناسب با آبخوان ها باشد.
نکته مهم در مورد الگوی کشت این است که در این شرایط وخیم آبخوان های لرستان بیشتر کشاورزان استان آنرا رعایت نمی کنند و محصولات آب دوست را بیشتر مدنظر قرار داده اند.
به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، آبخوانداری یکی از اولویت های اصلی لرستان در مدیریت بارش، ارتقای بهره وری نزولات آسمانی، جلوگیری از تشدید سیل و خسارات آن، بهره گیری از فرصت سیلاب و پایداری آب به حساب می آید و تا فرصت محدود باقی است، باید اقدام نماییم.

منبع: باغ من