خالی شدن آبخوان های زیرزمینی، ابرچالش کشور در حوزه آب

به گزارش باغ من یک کارشناس آبخیزداری و آبخوانداری ضمن اشاره به اینکه خالی شدن آبخوان های زیرزمینی به اعتقاد کارشناسان، ابرچالش کشور در حوزه آب محسوب می شود، تصریح کرده است: در این شرایط نفوذ باران و سیلاب به درون زمین پس انداز آب در بانک زمین خواهد بود.

ابوالقاسم حسین پور در یادداشتی اضافه کرد: ایران روی کمربند خشک جهان واقع شده است. تغییرات اقلیمی، تغییر الگوی بارش از برف به بارش های رگباری و سیل آسا و تشدید رخداد وقایع حدی بارش و سیلاب کشور ما را در شرایطی قرار داده که از یک سو با سیل های مخرب و ویرانگر با خسارات سنگین و از طرف دیگر با مشکلات کم آبی و خشکسالی مواجه می باشد.
۷۰ درصد بارش ها در کشور تبخیر می شود
او در ادامه یادداشت خود ضمن اشاره به اینکه این در شرایطی است که از مجموع حدود ۴۰۰ میلیارد مترمکعب بارش در کشور حدود ۷۰ درصد آن تبخیر می شود، تصریح کرده است: از جانب دیگر به سبب اضافه برداشت از سفره های آب زیرزمینی با تخلیه آبخوان های کشور روبه رو هستیم بطوریکه از ۶۰۹ دشت کشور حدود ۴۰۰ دشت – از دشت های مهم تولیدی و سکونتی ایران – با بیلان منفی در وضعیت بحرانی قرار دارند و در معرض خطر جدی فرونشست زمین و مرگ آبخوان هستند.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور با تاکید بر اینکه این مساله مخاطره ای بسیار جدی برای کشور است که در صورت عدم چاره اندیشی چشم انداز روشنی برای منابع طبیعی در آینده نخواهیم داشت، آورده است: تشدید روند بیابان زایی، طوفان های گرد و خاک، ناپایداری کشاورزی و سکونتگاه های روستایی و مهاجرت های اقلیمی مشکلات زیاد زیستی، اقتصادی و اجتماعی را به دنبال خواهد داشت.
خالی شدن آبخوان های زیرزمینی، ابرچالش کشور در حوزه آب
این کارشناس آبخیزداری همین طور عنوان کرده است: خالی شدن آبخوان های زیرزمینی به اعتقاد کارشناسان، ابرچالش کشور در حوزه آب بشمار می رود و کشور با تشدید سیلاب ها و هدر رفت حجم عظیم آب (علاوه بر خسارت سیل) و از جانب دیگر با آبخوان های خالی و زمین تشنه مواجه می باشد. در این شرایط گسترش بیش از اندازه سدسازی در سرزمین خشک ایران با مشکلات فراوان و انتقادات جدی نیز روبه روست. علاوه بر این نگهداشت آب در سطح به سبب تبخیر زیاد منجر به از دست رفتن قسمتی از منابع آب می شود.

او ادامه داده است: از طرفی رجوع به دانش بومی نیاکان ما در جای جای پهنه سرزمینی کشور نیز بر الگوهای پایدار سنتی در استحصال باران و تکیه بر بهره گیری از ابداع باارزش کاریز (قنات) دلالت دارد که این روزها با وضعیت وخیم آبخوان ها حال و روز خوشی ندارند.
ایران دارای ۶۳ میلیون هکتار اراضی کاملا نفوذپذیر با آبخوان های خالی است
حسین پور با مطرح کردن این پرسش که در چنین شرایطی چه باید کرد؟ توضیح داده است: سرزمین تشنه ایران که در سالهای اخیر شاهد گذر حجم عظیم سیلاب بر پهنه خود در مدت کوتاه و تداوم خشکی طولانی مدت بعد از آن بوده، دارای ۶۳ میلیون هکتار اراضی کاملا نفوذپذیر با آبخوان های خالی در زیرزمین است و بیش از هر چیز دیگری به نفوذ باران و سیلاب به درون زمین نیاز دارد.
افزایش سه برابری آبدهی قنوات در حوزه های تحت پوشش طرح های آبخیزداری و آبخوانداری
این کارشناس آبخیزداری در ادامه یادداشت تصریح کرده است: نفوذ باران و سیلاب به درون زمین موضوع مهمی است که رسالت ذاتی آبخوان داری است و تقویت ذخیره آب سبز در خاک و آب آبی در آبخوان چاه ها، چشمه ها و قنوات از نتایج آنست. احیای قنوات خشک شده که گاهی طی دو دهه گذشته بی آب بودند و افزایش سه برابری آبدهی قنوات در حوزه های تحت پوشش طرح های آبخیزداری و آبخوانداری طی یک سال اخیر همچون اثربخشی مثبت اینطور طرح های حیاتی و زیربنایی است.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان داری سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور ضمن بیان اینکه ارزیابی پژوهشگران نشان میدهد هر هکتار آبخوانداری حداقل ۱۰۰۰ مترمکعب و هر هکتار آبخیزداری ۵۳۰ مترمکعب در سال آب به زمین نفوذ می دهد، اضافه کرده است: از مجموع عرصه های طبیعی نفوذپذیر کشور، ۲۲ میلیون هکتار نهشته کواترنر و ۹ میلیون هکتار آنرا مخروط های افکنه می سازند که آبرفت های درشت دانه آن از نفوذپذیری بسیار بالا و ظرفیت تغذیه و ذخیره آب چشمگیری برخوردار می باشند. در این میان ۱۱.۲ میلیون هکتار عرصه های مستعد مشرف به دشت های بحرانی است که ظرفیت و اولویت اجرای طرح آبخوانداری و پخش سیلاب بر عرصه آبخوان های کشور است.

او در ادامه یادداشت خود سیل و خشکسالی را دو روی یک سکه می داند که به صورت متوالی و گاهی حتی به صورت توامان مناطق مختلف کشور ما را متاثر می کند و در ابعاد گسترده حیات اقتصادی و اجتماعی مناطق و زندگی مردم را تحت تاثیر قرار می دهد.

حسین پور ضمن اشاره به اینکه آبخوانداری یکی از اولویت های اصلی کشور در مدیریت بارش، ارتقای راندمان نزولات آسمانی، پیش گیری از تشدید سیل و خسارات آن، بهره گیری از فرصت سیلاب و پایداری آب شمرده می شود، گفته است: آبخوانداری در صورت توسعه در کشور قادر می باشد سالانه بیش از ۴۰ میلیارد مترمکعب آب در دل زمین ذخیره کند. اجرای طرح های آبخوانداری و آبخیزداری، کنترل اضافه برداشت از آب های زیرزمینی، افزایش راندمان آب، توسعه آب اندوز، افزایش آگاهی های عمومی و مشارکت بهره برداران همچون راهکارهای نجات آب در کشور است.

این کارشناس آبخیزداری در آخر یادداشت خود تاکید کرده است: تا فرصت محدود باقی است، باید اقدام نماییم. تصویب طرح آبخوانداری و پخش سیلاب بر عرصه آبخوان های کشور و سرمایه گذاری لازم در این عرصه همچون اقدامات ضروری برای امروز و فردای کشور است.

منبع: mygarden.ir