عوامل انسانی اصلی ترین عامل تهدید خزندگان و دوزیستان است

به گزارش باغ من یک عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه کردستان با اعلان اینکه دلیلهای در معرض خطر انقراض بودن گونه های مختلف خزندگان و دوزیستان متفاوت می باشد، اظهار داشت: با این وجود تخریب زیستگاه های طبیعی و دخالت عوامل انسانی بیشترین عامل تهدید این گونه ها شمرده می شود.
هانیه غفاری در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه «خزندگان» و «دوزیستان» دو گروه مختلف از مهره داران هستند که معمولا در علم «هرپِتالوژی» (Herpetology) یا همان «مطالعه توام خزندگان و دوزیستان» با هم مطالعه می شوند و در مطالعات علمی با همدیگر از آنها صحبت می شود، اشاره کرد: در واقع این دو گروه تفاوت های بسیاری با یکدیگر دارند.
ایشان سپس به برخی تفاوت های بین خزندگان و دوزیستان اشاره نمود و اظهار داشت: دوزیستان یک مرحله «دگردیسی» دارند یعنی در مرحله لاروی دارای آبشُش هستند که پس از دگردیسی تبدیل به شش می شود اما خزندگان از زمانی که از تخم بیرون می آیند دارای شُش هستند و نوزادان خزندگان از زمانی که متولد می شوند شبیه به والدین شان هستند اما دوزیستان اینگونه نیستند.
غفاری همین طور با اشاره به اینکه جنس پوست و تخم های دو گونه خزندگان و دوزیستان نیز متفاوت است، اظهار نمود: دوزیستان پوست لطیف تر و فاقد پولک دارند اما خزندگان پوست شان زمخت تر و پولک دار است همین طور ساختار تخم آنها متفاوت می باشد. به این صورت که اطراف تخم دوزیستان ساختاری ژله ای دارد اما خزندگان با تخمگذاری در محیط های خشکی سازگاری پیدا کردند بدین سبب روی تخم شان پوسته آهکی دارند که با محیط های خشک سازگار است.
ایشان سپس اظهار داشت: در خزندگان نیز گونه های شاخص و اندمیک زیادی وجود دارد که می توان به برخی از آنها اشاره نمود مانند «افعی شاخدار دم عنکبوتی» که پراکنش جهانی آن به بخش های کوچکی از استان های ایلام و کرمانشاه و «افعی کوهستانی لطیفی» که پراکنش جهانی آن به بخش کوچکی از کشور یعنی «پارک ملی لار» واقع بین استان های تهران و مازندران محدود می شود.
او همینطور با اشاره به «گِکو پارسی» اظهار داشت: گکو پارسی گونه ای است که من و همکارانم آنرا کشف کردیم و گونه اندمیکی است که طی چند سال قبل بعنوان گونه ای جدید به خزندگان کشور معرفی شده است.

غفاری با اشاره به اینکه خیلی از گونه های خزندگان و دوزیستان کشور در معرض خطر انقراض هستند، اظهار نمود: تخریب زیستگاه های طبیعی و ایجاد آلودگی در آنها از مهم ترین دلیلهای این مساله است همین طور به صورت مشخص آن گونه هایی که در شب عید بعنوان حیوان خانگی به فروش می رسند بیشتر در معرض تهدید هستند مانند «سمندر کوهستانی کایزر» یا همان «سمندر کوهستانی لرستانی».
وی تاکیدکرد: در ارتباط با گونه هایی که در زیستگاه های طبیعی خود هستند سفارش می کنم اگر مردم به یک منطقه طبیعی می روند پوشش گیاهی و محیط های طبیعی آنرا دستکاری و تخریب نکنند چونکه پوشش گیاهی پناه خیلی از گونه هاست و اگر تخریب شود آن گونه پناه خودرا از دست می دهد.
این عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه کردستان درباره «گاندو» (تمساح پوزه کوتاه ایرانی) اظهار داشت: پراکنش این گونه در ایران در قسمت جنوب استان سیستان و بلوچستان است و تعارض آن با انسان بخصوص در سال ۹۸ همزمان با وقوع سیل در این استان پررنگ و حمله آن به انسان نیز گزارش شد.
وی افزود: بطور کلی مهم ترین عامل تهدید گاندو در کشور کمبود یکی از منابع حیاتی این گونه یعنی آب است که در آن منطقه هم برای انسان و هم گونه گاندو کم و بنا بر این این گونه در معرض خطر انقراض است.
این عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه کردستان با اشاره به اینکه به سبب کمبود آب در روستاهایی که گونه گاندو در آن پراکنش دارد، مردم آن منطقه نیز از همان برکه هایی که زیستگاه گاندو است آب خودرا تامین می کنند، اظهار نمود: اگر آب آشامیدنی مردم این مناطق تامین گردد تا حدی تعارض بین انسان و گاندو کاهش می یابد همین طور میزان بارندگی سالانه این مناطق نیز در حفظ این گونه از خطر انقراض نقش مهمی دارد و مشکل آبی در چند سال اخیر سبب شده است زیستگاه گاندو با مشکلاتی مواجه شود.
غفاری در آخر با اشاره به اینکه تعداد کل دوزیستان کشور ۲۲ گونه است، اظهار داشت: شش گونه از آنها اندمیک (بوم زاد) کشور هستند و بیشتر سمندرهایی که داریم اندمیک ایران و خصوصاً اندمیک زیستگاه های زاگرس هستند.

منبع: باغ من