معاون سازمان محیط زیست خبر داد پایش کیفی وکمی تالاب ها دردستور کارمحیط زیست

به گزارش باغ من لاهیجان زاده اظهار داشت: پایش کمی و کیفی تالاب ها در دستور کار ماست. مخصوصاً نیازمندیم که آخرین ورودی آب تالاب ها را بدانیم و در تلاشیم که در محل ورودی به تالاب ها سیستم های دبی سنج را نصب نماییم.

به گزارش باغ من به نقل از مهر، احمدرضا لاهیجان زاده معاون محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست در نشست خبری روز جهانی تالاب ها اظهار داشت: آخرین تالابی که در کنوانسیون رامسر ثبت گردید تالاب زریوار بود و مراسم روز جهانی تالاب ها امسال آنجا برگزار می شود.
لاهیجان زاده اضافه کرد: دوم فوریه در سال ۱۹۷۱ یا ۱۳۴۹ شمسی نخستین کنوانسیون بین المللی در حوزه محیط زیست تحت عنوان حفاظت از تالاب ها به تصویب رسید که میزبانی آن در شهر رامسر و کشور ایران بود که افتخار بزرگی برای ما بود چون نخستین کنوانسیون محیط زیستی جهان را ما به ثبت رساندیم. آن زمان ۱۸ کشور عضو این کنوانسیون شدند و الان بیشتر از ۱۷۰ کشور عضو آن هستند.
وی افزود: در کشور خودمان هم ۱۴۳ تالاب داریم که با هماهنگی وزارت نیرو بعنوان پیوست قانون حفاظت از تالاب ها ثبت شده و مجموعاً ۳ میلیون هکتار را در بر می گیرد. در کنار این ها در مصوبه دولت صخره های مرجانی، هورها و مانند این ها هم یاد شده است.
معاون محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: از این میان ۲۵ تالاب ما ثبت کنوانسیون رامسر هستند که ۱.۴ میلیون هکتار از تالاب های ما را شامل می شود. ۴۵ تالاب ما می تواند منشأ گرد و غبار باشد یعنی اگر در شرایط تالابی خود نباشد می تواند منشأ گرد و غبار باشد که ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار هم مساحت دارد و مساحت قابل توجهی است.
لاهیجان زاده اشاره کرد: چهار تهدید و مشکل عمده تالاب های ما را تهدید می کند. نخستین موضوع تامین حقابه تالاب هاست و کمبود آب و خشک شدن تالاب ها نخستین تهدید جدی مجموعه تالاب های کشور است. بحث دوم آلودگی هایی است که وارد تالاب ها می شود و می تواند فاضلاب شهری و روستایی، زهاب کشاورزی، یا پساب های صنعتی باشد که وارد تالاب می شود. تصرفات و تغییر کاربری غیرمجاز تالاب ها یکی دیگر از تهدیدات تالاب ها هستند که بیشتر در تالاب های شمال با آن رو به رو هستیم. گونه های غیربومی مضر یا مهاجم مثل تیلاپیا در جنوب و سنبل آبی در شمال مشکل بعدی است.
وی افزود: سازمان محیط زیست سیاست تازه ای را در قبال تالاب ها در دستور کار قرار داده است. نخستین بحث تعیین نیاز آبی تالاب است. صراحتاً در قانون آمده سازمان محیط زیست مکلف است نیاز آبی تالاب را مشخص نماید و وزارت نیرو هم مکلف است حقابه مورد نیاز تالاب را تامین کند. تا کنون تعیین نیاز آبی ۳۴ تالاب و مجموعه رودخانه ای را به انتها رسانده ایم و الان ۱۸ تالاب دیگر را هم در دستور کار داریم.
معاون محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: برنامه های زیست بومی و پایش کمی و کیفی تالاب ها در دستور کار ماست. مخصوصاً نیازمندیم که آخرین ورودی آب تالاب ها را بدانیم و در تلاشیم که در محل ورودی رودخانه ها به تالاب ها سیستم های دبی سنج را نصب نماییم و از نظر کیفی هم سیستم هایی را پیش بینی کرده ایم که برخی آنلاین است و برخی لازمه اش نمونه برداری است.
لاهیجان زاده اضافه کرد: در تالاب گاوخونی حتی در شرایط پرآبی سال قبل نتوانستیم حقابه تالاب را تامین نماییم و از موارد اعتراض ما نسبت به وزارت نیرو بودیم. در پنجاه سال قبل سه نوبت بالای ۲ هزار میلیمتر بارندگی داشتیم که یکی سال قبل بود و سد زاینده رود در خرداد سال ۹۸ نزدیک به ۷۸۰ میلیون متر مکعب آب در پشت سد ذخیره شده بود که در ۱۸ سال قبل به ندرت این اتفاق افتاده بود اما در این سال پر آب هم وزارت نیرو حقابه مربوط به تالاب گاوخونی را تامین نکرد.
وی افزود: حقابه گاوخونی ۱۷۶ میلیون مترمکعب است که وزارت نیرو ۱۴۰ میلیون متر مکعبش را تعهد کرده می دهد. اما این آب که امسال دم سد رهاسازی شد به تالاب نمی رسد و وزارت نیرو می گوید من مسئولیتم رهاسازی دم سد است و نه تحویل دادن به تالاب. با پیگیری هایی که امسال صورت گرفت توافق بر این شد که بهمن و اسفند که مصرف آب کشاورزی در پایین ترین سطح خود است رهاسازی صورت گیرد و هر ماه ۱۰ میلیون متر مکعب رهاسازی شود که حداقل ۲۰ میلیون مترمکعب را بهمن و اسفند ماه امسال تحویل بگیریم و مابقی را در بهار سال پیش رو. از ۵ روز پیش رهاسازی آب شروع شده است. باید مسیر طی شود تا آب به تالاب برسد.
معاون محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: در تالاب های سیستان و بلوچستان که تالاب هامون مهم ترین آن هاست، خوشبختانه در این هفته های اخیر بارش برف خوبی در کشور افغانستان داشتیم. تالاب هامون سه بخش دارد یکی تالاب صابوری که در شمال سیستان قرار گرفته و عمده مساحتش در ایران و بخش کمی در افغانستان است یکی هامون پوزک که برعکس قبلی ۹۰ درصد در افغانستان و بخش کوچک در ایران است. در سیلاب های بهار گذشته تقریباً صد در صد تالاب هامون پوزک آبگیری شد. هامون صابوری که بخش بزرگش در کشور ایران قرار دارد ۱۳۰ هزار هکتار آبگیری شد. حالا بارندگی خوبی در نیمه جنوبی استان سیستان و بلوچستان رخ داد که آمار بالای ۲۰۰ میلیمتر را هم داشتیم اما در بخش شمالی که هم تالاب ها آنجاست و هم کانون گرد و غبار است ۲۵ میلیمتر بیشتر بارندگی نداشتیم اما امیدواریم سیلاب هایی که در افغانستان رخ می دهد بتواند آب تالاب ها را تامین کند. ولی بخش ایرانی هامون پوزک هنوز آبگیری در آن رخ نداده است.
لاهیجان زاده اشاره کرد: تالاب های بین النهرین که برای ما خیلی مهمست در شرایط پرآبی یک میلیون سیصد تا یک میلیون هفتصد هزار هکتار می تواند فرصت داشته باشد. از این میان ۳۶۰ هزار هکتار هورالعظیم است که از آن ۱۳۰ هزار هکتار در ایران است. برمبنای تصاویر ماهواره ای تقریباً ۹۰ درصد تالاب های بین النهرین آبگیری شده است. این اتفاق که از سیل پارینه شروع و کماکان ادامه دارد، از سال ۲۰۰۰ میلادی که صدام به عمد تالاب های بین النهرین را خشک کرد و در سال ۲۰۰۰ بعنوان بزرگترین فاجعه زیست محیطی قرن در کنار از بین رفتن جنگل های آمازون مطرح بود، این تالاب ها به شرایط مطلوب خود برمی گردد و ۹۰ تا ۱۰۰ درصد آبگیری انجام شده و میزان آبگیری در تصاویر حتی از تصاویر سال ۱۹۷۵ هم بیشتر است. بدین سان پدیده گرد و غبار می تواند خیلی کاهش پیدا کند. تالاب شادگان هم شرایط مشابهی دارد و ۸۵ تا ۹۰ درصد تالاب وضعیت مطلوبی دارد و این روند ادامه خواهد داشت.
وی افزود: یکی از استان های تالاب خیز ما استان فارس است که تالاب های مختلفی دارد. بارندگی در استان فارس خیلی مطلوب بوده و در مقایسه نقطه ای بالاتر از میانگین بوده و برخی شهرها مثل فیروزآباد بالاتر از ۴۰۰ میلیمتر بارندگی داشته. در این استان تقریباً تالاب های جنوب و جنوب شرق استان، شرایط صد درصدی و مطلوب را به خود اختصاص می دهند. تالاب مهارلو که در نزدیکی شهر شیراز قرار دارد نزدیک به ۷۰ درصد آبگیری در آن اتفاق افتاده است. طشک و بختگان هم شرایط بهتری از سال های گذشته دارد و هم اکنون بین ۳۰ تا ۳۵ درصد آبگیری شده است. اتفاق خوب این بود که ۲ ماه پیش ۴۰ میلیون مترمکعب حقابه این تالاب رهاسازی شد و قابل توجه بود.
معاون محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست اشاره کرد: تالاب پریشان وضعیت خوبی ندارد اما جالب بود که میزان بارندگی در شهر کازرون تا دو روز پیش ۳۰۰ میلیمتر بود که از میانگین شهر کازرون تا اول بهمن که ۲۱۳ میلیمتر است بیشتر بود. چه اتفاقی افتاده که حتی با این میزان آب هم تالاب آبگیری نشده و این بر می گردد به نزول آب های زیرزمینی و حفر چاه های مجاز و غیرمجاز و هرچه آب وارد تالاب می شود بوسیله آب های زیرزمینی جذب می شود و این تالاب ۵۰ هزار هکتاری را گرفتار مشکل کرده است.
معاون سازمان محیط زیست در پاسخ به سؤالی درباره وضعیت تالاب انزلی و طرح بایوجمی اظهار داشت: تالاب انزلی یکی از تالاب های بسیار مهم و باارزش ما در کشور است که برمبنای آخرین پهنه بندی وزارت نیرو برای این تالاب مساحت این تالاب حدود ۲۵ هزار هکتار لحاظ شده است. البته این میزان الان قابل وصول نیست و برمبنای بزرگترین شرایط انجام شده است. چیزی که در سازمان محیط زیست بعنوان محدوده اکولوژی تالاب ثبت شده ۱۹ هزار و ۶۰۰ هکتار است. الان حداکثر ۱۲ هزار هکتار از تالاب قابلیت آبگیری دارد و بخش بزرگی از تالاب به واسطه رسوب گیری یا تعرضات مختلف قابلیت آبگیری را از دست داده است. همان ۱۲ هزار هکتار هم به سبب رسوب گیری تا حد زیادی پر شده و با بارندگی کم امکان ایجاد سیلاب برای روستاهای حاشیه تالاب وجود دارد. پس رسوب گذاری یکی از تهدیدات جدی تالاب است. ورود گونه های مهاجمی مثل آزولا و سنبل آبی را هم اضافه نماییم.
لاهیجان زاده اضافه کرد: طرح مطالعاتی بایوجمی، یک طرح خودپالایی زیستی بود که با معرفی وزارت علوم دانشگاه هایی برای این کار عرضه شدند و در آغاز با انجام آزمایش هایی به صورت پایلوت در مزارع پرورش ماهی انجام شد. بعد قرار شد در پنجاه هکتار آزمایشی در تالاب صورت گیرد اما بعد از دو هفته با شکایت استادان دانشگاه و سمن ها با حکم قضایی متوقف گردید و فعلاً هم متوقف است و منتظر نظر و صلاحدید مقام قضایی برای ادامه کار هستیم.
احیای تالاب ها یک برنامه فرابخشی است
وی در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر درباره امکان نظارت بر آب رهاسازی شده برای تالاب اظهار داشت: بطور کلی احیای تالاب ها یک برنامه فرابخشی است. اگر به طرح جامع مدیریت تالاب ها توجه کنید دستگاه های مختلفی دراین زمینه تعهد دارند. اگر این دستگاه ها به وظایف خود عمل نکنند محیط زیست نمی تواند موفق شود و مسایل گذشته استمرار خواهد داشت. یک بخش به برنامه ها و نظارت وزارت جهاد کشاورزی بر می گردد. وزارت جهاد اگر برنامه کشاورزی پایدار و اصلاح الگوهای کشت و آبیاری را انجام ندهد و مصارف را بهینه نکند این یک مشکل اساسی ما در تامین حقابه خواهد بود. اگر وزارت نیرو آب رها شده را کنترل نکند مشکل حل نمی گردد. تحویل حجمی یعنی مزرعه کشاورز مساحتش مشخص است و نوع کشتش مشخص است. با این حجم و نوع کشت مقدار آب مورد نیاز مشخص است و وزارت نیرو باید این میزان آب را تحویل دهد تا کشاورز مثلاً نرود و علاوه بر کشت اصلی خود برنج بکارد. اگر وزارت نیرو و وزارت جهاد دراین زمینه کنترل لازم را انجام ندهند تحویل حجمی و تامین حقابه تالاب رخ نخواهد داد که باید به مطالبه عمومی از وزارت نیرو و وزارت جهاد بدل شود. مصرف آب در کشاورزی باید اولویت دوست داران محیط زیست باشد.
لاهیجان زاده اشاره کرد: در مورد خاص تالاب گاوخونی فقط مساله هدایت آب به چاه ها نیست و حتی آب بندهایی در بستر خود رودخانه به وجود آورده اند. این یک کار کاملاً برخلاف قانون است و وظیفه وزارت نیرو است که اجازه ندهند دست اندازی به حریم و بستر آب رخ بدهد.
وی در پاسخ به سؤال دیگری اظهار داشت: تالاب میانکاله هم به سبب پس روی آب دریای خزر و هم به سبب محدود شدن رودخانه های آب شیرین ورودی به تالاب با افت رقوم ارتفاعی روبه رو شده و به سبب اینکه شیب میانکاله از غرب به شرق است خشکیدگی از غرب در حال رخ نمون شدن است. با عقب نشینی آب بین ۸ تا ۱۰ هزار هکتار گرفتار خشکیدگی شده که می تواند در آینده به کانون گرد و غبار بدل شود. موضوعی که می تواند منجر به تعدی و هجوم زمین خواران بشود. نتایج نمونه برداری ما نشان داد میزان شوری و کیفی از سمت غرب به شرق خیلی بیشتر است و این بر می گشت به حجم کشاورزی که در آن حوزه انجام می شود و البته لزوم مدیریت سموم و کود در آن حوزه. تاکید شد که وزارت جهاد کشاورزی برای بخش غربی تالاب یک برنامه ویژه مدیریتی را تدوین و دنبال کند.

منبع: باغ من