معاون سازمان محیط زیست: آب دریاچه ارومیه پشت سدهاست، طبیعت واکنش نشان داده است

باغ من: مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه اظهار داشت: اگر وزارت نیرو حقابه دریاچه را داده چرا باید تنها ۲.۲ میلیارد مترمکعب آب در دریاچه باشد و ۲۹۰ میلیون مترمکعب آب پشت سدها بماند.

مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه و معاون سازمان محیط زیست در پاسخ به این ادعای وزارت نیرو در خصوص این که «حتی بیش از برنامه، آب سدها را برای نجات دریاچه ارومیه رهاسازی کرده» به خبرنگار مهر اظهار داشت: ما با وزارت نیرو توافقی داشتیم در خصوص اینکه اگر مثلاً پشت سد بوکان ۸۰۰ میلیون مترمکعب آب داشتیم ۲۰۰ میلیون مترمکعب به دریاچه ارومیه بدهد. حال اگر آنجا مثلاً تنها ۷۰۰میلیون مترمکعب آب پشت سد فراهم گردید می گوییم چون ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب کمتر داریم، ۵۰ تا من به محیط زیست کمتر می دهم و ۵۰ تا هم تو به کشاورزت کمتر بده.
این حرف ها را می گوییم که محیط زیست مهمترین مسئله مان است ولی وقتی در عمل اتفاق می افتد سهم محیط زیست اصلا برایمان هیچ می شود!مسعود تجریشی اضافه کرد: حالا اگر آب بیشتر آمد تکلیفش چیست؟ باید سهم دریاچه را بدهم چون قبلا سهم دریاچه را خورده ام. سال های قبل به انحاء مختلف سهم را نمی دادند علی رغم این که مصوبه شورای عالی آب می گوید که اول شما باید سهم شرب را بدهید و بعد هم محیط زیست بعد آنچه که باقی می ماند سهم صنعت و کشاورزی است. اما چه شکلی عمل می کنیم؟ این حرف ها را می گوییم که محیط زیست مهمترین مسئله مان است و در شورای عالی آب مصوباتش را می گیریم ولی وقتی در عمل اتفاق می افتد اول از همه شرب را کنار می گذاریم و می گوییم ۱۸ ماه هم باید کنار بگذاریم که از دید ما هم مسئله ای نیست و مورد قبول است اما بعد سهم کشاورزی را می دهیم سهم محیط زیست اصلا برایمان هیچ می شود!
وی تاکید کرد: در گذشته سازمان محیط زیست دنبال آب نمی رفت و سهم آب را نمی گرفت. چرا نمی گرفت؟ می گفت من با وزارت نیرو اختلاف دارم؛ نیاز زیست محیطی ام را نمی دانم چه قدر است و وزارت نیرو هم می گفت تو تا به من نگویی نیازت چه قدر است من نمی دانم مثلا در جازموریان چه قدر رهاسازی کنم. بنابراین سهم محیط زیست دریافت نمی شد.
مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه خاطرنشان کرد: برای دریاچه ارومیه این عدد ۳.۱ میلیارد متر مکعب است. در مصوبه شورای عالی آب این عدد تضمین شده، در مطالعات احیای دریاچه ارومیه این عدد صحه گذاری شده و در تخصیص آب حوزه هم این عدد صحه گذاری شده است.
تجریشی اضافه کرد: طبق اسناد بالادستی مقرر است که اول آب شرب باشد و بعد محیط زیست باشد. یعنی طبق این باید ۲.۶ میلیارد متر مکعب سهم آب دریاچه را بدهم درست است یا نه؟ اما الان در دریاچه ۲.۲ میلیارد متر مکعب آب هست. بقیه آب ها کجاست؟
باید ۲.۶ دهم میلیارد متر مکعب سهم آب دریاچه را بدهیم اما الان در دریاچه ۲.۲ میلیارد متر مکعب آب هست. بقیه آب ها کجاست؟ چرا باید ۲۹۰ میلیون متر مکعب آب پشت سدها باشد که مازاد بر میزان تعریف شده برای بهره برداری از سد است؟
وی خاطرنشان کرد: اگر این قوانین را می گذاریم و به شورای عالی آب می بریم و همه همچون وزیر نیرو پشتش را امضا می نماییم، چرا الان باید ۲.۲ میلیارد متر مکعب آب در دریاچه باشد؟ چرا باید ۲۹۰ میلیون متر مکعب آب پشت سدها باشد که مازاد بر میزان تعریف شده برای بهره برداری از سد است؟ این ها سوال ماست.
مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه ادامه داد: اگر امسال وضعیت بارش خوب بوده، این بارش های خوب باید اثر خودش را در رهاسازی می گذاشته است. ما تعداد زیادی مکاتبه با وزارت نیرو داشتیم و من احساسم این است چیزی که وزارت نیرو به ما می گوید خبرهای منقطع است. اگر نیاز دریاچه را تامین کرده بودیم ۲.۲ میلیارد مترمکعب آب در دریاچه نبود و ۲۹۰ میلیون متر مکعب سهم دریاچه را پشت سدها اضافه بر برنامه ریزی مشاهده نمی کردیم. پس یک جای کار ما می لنگد.
تجریشی توضیح داد: ما دچار یک مشکلی هستیم که این مشکل را خودمان تولید کردیم. ما در منطقه خشک هستیم و این را نیاکان ما هم می دانستند یعنی این چیز عجیبی نیست. راجع به کم آبی با هم صحبت می نماییم و نیاکان ما چیزهایی در این باره یاد گرفته بودند. یاد گرفته بودند در حوزه دریاچه ارومیه انگور بکارند، یاد گرفته بودند تنباکو داشته باشند، زندگی خوبی هم متناسب با دوران خودشان داشتند. اما موقعی که آمدیم و وارد استفاده از منابع طبیعی شدیم خیلی بی رحمانه عمل کردیم. یعنی گفتیم که این جا که آب زیاد است من بروم سد بسازم.
وی ادامه داد: آبی که قبلا به سمت دریاچه می رفت و حتی تبخیر می شد حتما یک کارکرد داشت، حتما تلطیف هوا را انجام می داد، حتما خود آن رطوبت هوا سبب می شد که کشاورزی رونق داشته باشد. اما رفتیم سدهایمان را زدیم و وقتی که سدمان را زدیم گفتیم چرا آب به دریاچه برود؟ خودم آن را مصرف می کنم! رفتیم و مصرف کردیم و بعد آب سطحی کم آوردیم و بعد هم رفتیم و آب زیرزمینی را استفاده کردیم! ما سرزمین مان را به جایی رسانده ایم که بیش از آنچه که باید سالانه از آب استفاده بکنیم برداشت می نماییم.
مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه توضیح داد: در ادبیات فنی به این می گویند میزان آب تجدیدپذیر. بیست سال پیش که نگاه می کردیم می گفتند ۱۳۰ میلیارد متر مکعب آب تجدیدپذیر داریم و آن زمان ما ۶۰ میلیارد متر مکعبش را مصرف می کردیم یعنی حدود ۵۰ درصد. اما اکنون دو اتفاق افتاده است.
آن ۱۳۰ میلیارد متر مکعب آب تجدیدپذیر که داشتیم الان به ۸۵ میلیارد متر مکعب رسیده اما مصارف ما سالانه از ۸۵ میلیارد متر مکعب بیشتر است! یعنی ما بیش از دارایی مان مصرف می نماییم. این آب را از کجا می گیریم؟ سهم تالابهایمان را می گیریم، سهم آب های زیرزمینی مان را می گیریم و سهم دریاچه هایمان را می گیریم.
تجریشی خاطرنشان کرد: اتفاق اول آنکه بارش هایمان کم شده و حدودا ۲۰ درصد کاهش پیدا کرده است. پس دارایی مان و درآمد مان کم شده است. من چه انتظاری دارم؟ انتظار دارم خودم را با این کاهش دارایی تطبیق دهم. اما موقعی که درآمدم کم می گردد در خانه بیشتر خرج می کنم! در حالیکه درستش این است که حداقل وقتی درآمدم کاسته می شود خرجم را بیشتر نمی کنم و می گویم طبق همان الگو بروم! حالا چه اتفاقی افتاده؟ من مصرفم را که بهره برداری از این منابع یعنی از آب های زیرزمینی و آب های سطحی است افزایش هم داده ام!
وی تاکید کرد: این اتفاق هم در کل کشور اتفاق افتاده و هم در حوزه آب دریاچه ارومیه و همه جا هم مصرفمان را بالا بردیم. به صورتی که در حوزه آبخیز دریاچه ارومیه موقعی که کارمان را شروع کردیم ۷۰ درصد آب تجدیدپذیر حوزه را مصرف می کردند و الان به ۸۰ درصد رسیده است. هرچند کارگروه دارد و دائم گفتیم آب کمتر مصرف کنید و این مساله یک ستاد هم دارد میزان مصرف به ۸۰ درصد افزایش پیدا کرده است.
مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه خاطرنشان کرد: در کل کشور موقعی که مردم در یزد و کاشان بودند می دانستند آب نیست و دنبال صنایعی می رفتند که خودشان را با آن اقلیم سازگار کنند یعنی دنبال تجارت رفتند و دنبال فعالیت هایی که آب زیادی نیاز نداشته باشد. بعد ما رفتیم در این مناطق صنایع فولاد زدیم!
تجریشی ادامه داد: پس هم طبیعتمان نوسانات دارد، هم در منطقه خشکی هستیم و ازاین رو صدمه پذیر هستیم و همواره خودمان را سازگار می کردیم. اما اکنون با این حال نوسانات فکر کردیم آب داریم، چرا؟ چون سد داریم، پمپ داریم، اگر هم کم آوردیم حق نسل های بعدی را برداشت می نماییم، حق اکوسیستم را می گیریم و خودمان مصرف می نماییم. این طور شده که آن ۱۳۰ میلیارد متر مکعب آب تجدیدپذیر ما الان به ۸۵ میلیارد متر مکعب رسیده اما مصارف ما سالانه از ۸۵ میلیارد متر مکعب بیشتر است! یعنی ما بیش از دارایی مان مصرف می نماییم. این آب را از کجا می گیریم؟ سهم تالابهایمان را می گیریم، سهم آب های زیرزمینی مان را می گیریم و سهم دریاچه هایمان را می گیریم.
وی تاکید کرد: طبیعت به این سهمی که گرفتیم و مصرفش می نماییم چه واکنشی از خود نشان می دهد؟ همین گرد و خاک هایی که می بینید، کل کشور را فرا می گیرد. دو هفته پیش در یزد بود، دو هفته قبلترش در کرمان بوده و یک ماه قبل تر در اهواز داشتیم. هفته اول فروردین در ارومیه داشتیم و دو هفته قبلش در مشهد که از صحرای قره قوم آمد.
مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه اخطار داد: من به این نمی گویم قهر طبیعت، چون طبیعت قهر نمی نماید. این واکنش عملکرد ما به علت زیاده خواهی مان از طبیعت است، ازاین رو به یقین می بینم اگر به همین منوال بخواهیم برویم در آینده باید به همدیگر جواب بدهیم که چرا سهم طبیعت را ندادید و مطمئنم در آینده طبیعت از خودش واکنش هایی را نشان خواهد داد که ممکن است شرایط غیرقابل برگشت باشد.
تجریشی در انتها خاطرنشان کرد: الان بخش نامه کرده ایم که فولاد را در داخل سرزمین مجوز نمی دهیم، پتروشیمی را هم مجوز نمی دهیم، نه به لحاظ آلودگی، به لحاظ اینکه آب نداریم. من اتفاقا حدود یک ماه پیش رفته بودم سواحل مکران و با منطقه آزاد صحبت کردم و به دوستان گفتم ما داخل سرزمین دیگر این مجوزها را نمی دهیم و مطمئناً همه به سمت سواحل مکران سرازیر می شوند و شما آماده باشید و ظرفیت برد اکولوژیکتان را اعلام کنید که چه قدر فولاد و چه قدر پتروشیمی می توانید قبول کنید. تا دوباره نیاییم به جای آن که ابرویش را درست نماییم چشم آنجا را هم خراب نماییم. من خودم آنجا رفتم و الان یک کارگروه مشترک درست کرده ایم و دیگر در داخل سرزمین مجوز نمی دهیم.
طبیعت به این سهمی که گرفتیم و مصرفش می نماییم واکنش نشان داده است. همین گرد و خاک هایی که می بینید، کل کشور را فرا می گیرد. من به این نمی گویم قهر طبیعت، چون طبیعت قهر نمی نماید. این واکنش به عملکرد ما به علت زیاده خواهی مان از طبیعت است و مطمئنم در آینده طبیعت از خودش واکنش هایی را نشان خواهد داد که ممکن است شرایط غیرقابل برگشت باشد.
وزارت نیرو می گوید برخلاف ادعای سازمان محیط زیست، حتی بیش از برنامه آب سدها را برای نجات دریاچه ارومیه رهاسازی کرده و این افترا که محیط زیست برای وزارت نیرو اولویت ندارد درست نیست.
معاون مدیـرکل دفتر بـرنـامه ریزی کلان آب و آبـفای وزارت نیـرو در واکنش به سخنان مسئولان سازمان محیط زیست و ستاد احیای دریاچه ارومیه در خصوص اینکه وزارت نیرو حق دریاچه ارومیه را نمی دهد به خبرنگار مهر اظهار داشته بود: غیرمنصفانه است اگر گفته شود که وزارت نیرو به محیط زیست بی توجه بوده و کشاورزی را در اولویت قرار داده است. بطور قطع چنین نیست و وزارت نیرو حتی بیش از برنامه آب سدها را برای نجات دریاچه ارومیه رهاسازی کرده است.
این سخنان در پاسخ به ادعای مسعود تجریشی، مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه، بیان شده بود که ضمن انتقاد شدید از وزارت نیرو به علت خودداری این وزارتخانه از رهاسازی آب سدها به دریاچه ارومیه اظهار داشته بود: جدول وضعیت سدهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه نشان داده است که آب سدها سرریز شده، با این وجود وزارت نیرو از رهاسازی آب به دریاچه ارومیه خودداری کرده است.
عیسی کلانتری، دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، هم در پانزدهمین جلسه کمیته راهبردی ستاد احیای دریاچه ارومیه گفته بود مشکل اصلی دریاچه ارومیه این است که زیرمجموعه دستگاه های اجرایی در استان ها تصمیمی را که دولت اتخاذ می کند؛ قبول ندارند. اگر قرار باشد دولت تصمیم بگیرد و دستگاه های اجرایی استانی به شیوه خود اجرا کنند بی گمان ما یک نظام ناکارآمد خواهیم بود.
وی در همان جلسه در مورد رهاسازی مازاد آب سدها به دریاچه ارومیه مدعی شده بود: مبحث «رهاسازی مازاد آب سدها» در دولت یازدهم تصویب و قرار شد اگر آب سدها در حوضه آبریز از یک میزان بیشتر شد در اختیار دریاچه ارومیه قرار گیرد و همه آن سهم دریاچه باشد. برای همین هم از ابتدای سال تابحال سه بار با وزیر نیرو مکاتبه کردم، علی رغم اینکه هر ماه هم جلسه داریم اما زیر مجموعه وزیر نیرو به ما جواب نمی دهند.