خشک شد سال امیدم ابر بارانی کجاست… خشک ترین سال تاریخ آبی کشور، بارندگی ها سایه بی آبی را سبک نکرد

باغ من: برف و باران این روزها سراسر کشور را درمی نوردد اما بر مبنای آمارهای رسمی هنوز هم در خشک ترین سال تاریخ آب کشور از زمانی که آمار آن در دسترس بوده به سر می بریم.

خبرگزاری مهر، گروه جامعه- مسعود بُربُر: درختان و باغ ها از بین رفتند، کشاورزان خسارت دیدند، بسیاری در جاده ماندند و حتی برق برخی شهرها برای چندین ساعت قطع شد اما بارندگی روزهای اخیر با همه مشکلاتی که در نقاط مختلف کشور تولید کرد، مایه دلگرمی همگان بود. گویی سایه سیاه خشکسالی کنار رفته اما وقتی پای اعداد به میان می رسد باز هم تصویر ترسناکی از سال ۱۳۹۷ پیش رویمان شکل می گیرد. پس از همه بارندگی ها هنوز ۴۰ درصد نسبت به میانگین بلند مدت خشکسالی داریم و در بعضی نقاط کشور نشست زمین به ۱۴۰ برابر حد بحرانی رسیده است. با این همه در شهرها یک سوم آب و بیرون از شهرها تقریباً همه آب را هدر می دهیم، همچون درمانده ای که در شبی سرد و تاریک آخرین تخته ها و الوارهای سرپناهش را یکی یکی در آتش می اندازد تا زنده بماند؛ و البته در تاریکی شب نمی بیند که چه ابرهای شوم سیاهی هنوز در راهند.
با همه بارندگی های اخیر در خشک ترین سال به سر می بریم
اکنون با خشک ترین سال تاریخ آبی کشور رقابت می نماییم و لب به لب با شرایط مشابه آن پیش می رویم، اما اگر افزایش دما را به این وضعیت بارش اضافه نماییم در واقع وضعیت ما بدتر است.
رئیس مرکز ملی خشکسالی درباره وضعیت آبی کشور پس از بارندگی های اخیر به خبرنگار مهر می گوید: خدا را شکر که بارندگی های اخیر وضع ما را خیلی بهتر کرد. در سال آبی کنونی نسبت به بلند مدت ۴۸ درصد کاهش بارش داشتیم ولی حالا پس از بارندگی اخیر به حدود ۴۰ درصد کاهش بارش نسبت به دراز مدت رسیده ایم. ولی ۴۰ درصد مگر عدد کمی است؟
صادق ضیائیان اعلام می کند: تا آخر فروردین امسال بارش کل کشور در سال آبی کنونی که از مهرماه شروع شده ۱۱۲ میلیمتر بوده است که نسبت به دراز مدت حدود ۴۲ درصد کاهش و نسبت به سال قبل حدود ۴۰ درصد کاهش داشته ایم.
وی تصریح می کند: ما اکنون با خشک ترین سال تاریخ آبی کشور رقابت می نماییم و لب به لب با شرایط مشابه آن پیش می رویم، اما اگر افزایش دما را به این وضعیت بارش اضافه نماییم در واقع وضعیت ما بدتر است و شاخص های خشکسالی هم وضعیت بدتری را نشان داده است. در واقع با این میزان بارش اخیر تازه در حال نزدیک شدن به خشک ترین سال آبی کشور هستیم.

رئیس مرکز ملی خشکسالی توضیح می دهد: از وقتی که آمار داریم تا الان سال آبی ۸۶-۸۷ بدترین سال بوده که میزان بارش حدود ۱۳۸ میلی متر را در این سال داشتیم اما فکر می نماییم که امسال به احتمال زیاد یا مثل آن سال خواهیم شد یا شرایط خیلی بدتر از آن سال را خواهیم داشت. اما غیر از اینکه این بارش ها کم شده افزایش دما هم داشتیم که آن هم خیلی مخرب بوده است. ازاین رو امسال برای این که بتوانیم از این شرایط در بیاییم، باید معجزه ای رخ بدهد.
ایرانگردی خشکسالی، از کویر تا کوه
خشکسالی موجود هیچ یک از نقاط کشور را بی نصیب نگذاشته است. معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کرمان در گفتگو با خبرنگار مهر گفته است: با وجود بارندگی های اخیر حدود ۳۰ درصد حجم سدهای این استان خالی است.
مصطفی آیت اللهی موسوی تاکید کرده: میزان بارندگی ها در سال زراعی جاری در استان کرمان ۳۰.۷ میلی متر گزارش شده که در مقایسه با سال قبل ۷۶.۲ درصد کاهش داشته است.
محمدمهدی جوادیان زاده، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای یزد هم گفته: پیش از خشکسالی ها، میزان بارش در یزد سالانه ۹۰ میلی متر بوده که در سال های اخیر این میزان به ۸۰ میلی متر و در سال بارشی کنونی به ۴۰ میلی متر رسیده است.
در سه ماه اول سال آبی استان چهارمحال و بختیاری دچار کاهش ۹۳ درصدی بارش بوده به نحوی که ۶۵ درصد این استان دچار خشکسالی شدید و ۲۰ درصد استان دچار خشکسالی متوسط است.
استان اصفهان هم در کم بارشی به رکورد تاریخی خود رسیده است. رئیس اداره هواشناسی گلپایگان به خبرنگار مهر گفته: در سال زراعی جاری میزان بارندگی در شهرستان گلپایگان به مقدار ۵۸.۲ رسیده است در حالیکه مقدار مشابه در سال قبل ۲۹۴.۷ میلی متر بوده است یعنی مقدار بارش طی سال زراعی جاری در شهرستان گلپایگان به میزان ۲۳۷.۹ میلی متر نسبت به سال ۹۶ کاهش داشته است که بر حسب درصد میزان بارش به مقدار ۱۹.۵ درصد بوده و کاهش حدود ۸۰ درصدی را نشان داده است.
مهدی حسینی با عنایت به کاهش بارش ها در پاییز سال گذشته، روستاهای استان اصفهان را نسبت به بلندمدت دوره مشابه خود در غرب، شمال غرب، جنوب و مرکز استان بین ۶۰ تا ۸۵ درصد اعلام نموده و اخطار داده: خروجی مدلهای هواشناسی مبین شرایط وقوع بارش های کمتر از نرمال در سطح استان اصفهان طی بهار ۹۷ است. تا آخر سال زراعی جاری کاهش چشمگیر بارش نسبت به بلندمدت و شرایط خشکسالی حاکم را شاهد خواهیم بود.
وی تصریح کرده است: از ۲۰ مهر تا ۲۰ اسفند سال قبل بر مبنای سال آبی زراعی، استان اصفهان با ۵۷ درصد کاهش روبرو بوده است. در کل کشور هم با بارش کم سابقه منفی ۳۶.۷ میلی متر مواجه هستیم که در بلندمدت این میزان در استان اصفهان با ۴۸.۷ میلی متر کاهش مواجه می باشد.
اما کاهش بارش به مناطق خشک و کویری محدود نمی گردد. میزان بارش در ایستگاه کوهرنگ که برای استان بعنوان ایستگاه شاخص در تأمین آب زاینده رود، مبنا به حساب می آید تا ۲۷ اسفند ۹۶ به میزان ۴۲۵ میلی متر است که ۶۰ درصد از میانگین بلندمدت کمتر بوده است. بدین سان حتی مناطق کوهستانی چهارمحال و بختیاری که زمانی یکی از پرآب ترین استان های کشور بوده اکنون خود با رکوردهای بی سابقه خشکسالی دست و پنجه نرم می کند. آمار رسمی می گوید در سه ماه اول سال آبی این استان دچار کاهش ۹۳ درصدی بارش بوده به نحوی که ۶۵ درصد این استان دچار خشکسالی شدید و ۲۰ درصد استان دچار خشکسالی متوسط است.
اینک آمد خشکسالی آشکار
در ایتالیا و اسپانیا وقتی ۳.۷ میلی متر در سال نشست زمین صورت گرفت کمیته ای به ریاست نخست وزیر شکل گرفت که جلوی این روند را از همین حالا بگیرند اما در ایران این رقم به ۵۴ سانتی متر یعنی ۱۴۰ برابر شرایط بحرانی رسیده است
رئیس سازمان هواشناسی هم با بیان اینکه یک سال بسیار خشک را پیش رو داریم گفته: طی سی سال قبل در سال زراعی ۸۶-۸۷ یک خشکسالی شدید داشتیم با کم بارشی حدود ۴۱ درصد و امسال هم اکنون ۴۴ درصد کم بارشی داریم که با عنایت به پیش بینی ها ممکن است در انتها سال زراعی جاری رکورد سال ۸۶ شکسته شود.
داوود پرهیزکار تاکید کرده است: در ۱۱ سال قبل هیچ سال پربارشی در تاریخ هواشناسی کشور نداشتیم یعنی یا بارش ها در حد نرمال بوده و یا زیر نرمال و امسال دومین خشکسالی شدید را پیش رو داریم.
رکورد کره زمین را شکستیم
عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور هم در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: بحران آب در کشور ما بحرانی خیلی جدی است که ابعاد جدی این ماجرا این طور که باید هنوز به درستی تدوین نشده و در رفتار مسئولین و مردم تغییر فاحشی را متناسب با وقوع بحران نمی بینیم.
محمد درویش تصریح می کند: بدترین رخداد در بحران آب، نشست زمین است. وقتی سرزمینی دچار نشست زمین شد یعنی به حد اعلای بدهکاری اکولوژیکی رسیده است. در گزارش سال ۲۰۱۰ سازمان زمین شناسی ایران متوجه شدیم که در جنوب تهران در دشت شهریار میزان نشست به ۳۶ سانتی متر در سال رسیده و ۴ سانتی متر رکود کره زمین را شکستیم.

وی تصریح می کند: اگر ۴ میلی متر در سال زمین نشست کند شرایط بحرانی باید اعلام گردد. در گزارش سال ۲۰۱۵ سازمان زمین شناسی دریافتیم که رکورد خودمان در نشست زمین را هم شکسته ایم و در یک فاصله ای بین دشت فسا و جهرم میزان نشست زمین به ۵۴ سانتی متر در سال افزایش پیدا کرده است. در ایتالیا و اسپانیا وقتی ۳.۷ میلی متر در سال نشست زمین صورت گرفت کمیته ای به ریاست نخست وزیر شکل گرفت که جلوی این روند را از همین حالا بگیرند اما در ایران این رقم به ۵۴ سانتی متر یعنی ۱۴۰ برابر شرایط بحرانی رسیده است، اما آیا هیچ نماینده مجلسی آمده وزیر جهاد کشاورزی را به این دلیل یعنی به خاطر نشست زمین به استیضاح بکشد؟
درویش تاکید می کند: ۹۰ درصد آب کشور ما برای کشاورزی مصرف می گردد اما ۳۰ درصد محصولی که با این هزینه های گزاف تولید می نماییم به دست مصرف کننده نمی رسد. آبی که برای تولید این ۳۰ درصد استفاده می نماییم ۲۶.۷ میلیارد متر مکعب است یعنی ۴۹.۷ میلیارد متر مکعب کل حجم مخازن سدهای ماست آن وقت ما ۲۶.۷ دهم میلیارد متر مکعبش را عملا هدر می دهیم. در حوزه آب شرب در تهران که الگوی ما در کشور است یک سوم آب را در لوله کشی هایمان هدر می دهیم.

آن گونه که آمار معاونت توسعه روستایی ریاست جمهوری نشان داده است ۳۴ هزار روستا از دهه ۱۳۳۰ تابحال تخلیه شده اند. زمانی جمعیت شهرنشین کشور کمتر از ۳۰ درصد بود اما وابستگی معیشت روستاییان به کشاورزی و خشک شدن منابع آبی، منجر به مهاجرت بزرگ روستاییان به شهر شد به گونه ای که اکنون نسبت جمعیتی معکوس شده و کمتر از ۳۰ درصد جمعیت کشور در روستا زندگی می کنند. با این همه هنوز در شهرها و حتی در تهران برای صدور آخر کار هر واحد آپارتمانی نصب کنتور برق مستقل الزامی است ولی الزامی نیست که هر واحد کنتور آب جداگانه داشته باشد. آیا هیچ کس، از آنچه با خشکسالی شدید پیش روی کشور است تصور درستی دارد؟ دست کم کنتورهای آب این چنین نمی گویند.