غنی تر از جنگلهای اروپا اما در حال انقراض!

باغ من: آمار و ارقام نشان داده است که سالیانه چند ۱۰ هکتار از جنگل ها بخصوص در شمال کشور از بین رفته که تنها دلیل آن به دخالت بشر در طبیعت برمی گردد این در شرایطی است که این موهبت های خدادادی نقش فراوانی در کاهش مخاطرات طبیعی و انسانی مانند سیل و تبعات ناشی از آن دارد.
محیط زیست و منابع طبیعی تجدیدپذیر مانند جنگل ها و مراتع جزیی از ثروت های ملی و میراث ارزشمند یک کشور محسوب شده که فقط به نسل حاضر تعلق ندارد، بلکه میراثی برای آیندگان است. داشتن آینده ای با ثبات تنها در سایه توجه به منابع طبیعی و محیط زیستی سالم محقق شده و از این رو تمامی کشورها برای حفظ، احیا و توسعه این دارایی پرارزش بیش از پیش تلاش می کنند چون که نابودی جنگل ها و مراتع، تصویری تاریک توام با فقر، گرسنگی و مملو از آلودگی را از آینده نشان داده است.
اما آنچه در ایران به سرعت درحال ترویج و افزایش است کمر همتی است که برای نابودی اکوسیستم ها و دخل و تصرف به اراضی ملی و میهنی بسته شده است که احیای آنها شاید سال ها بلکه قرن ها به طول بینجامد. آمارها و ارقام نشان داده است که سالیانه چند ۱۰ هکتار از جنگل ها بخصوص در شمال کشور از بین رفته که تنها دلیل آن به دخالت بشر در طبیعت برمی گردد.
رشد جمعیت و افزایش سکونتگاه های رسمی و غیررسمی در روستا، شهرها و حاشیه، استفاده نامناسب و غیراصولی از زمین ها و مراتع بدون توجه به شرایط اجتماعی و فرهنگی، نابودی روستاها با اجرای طرح های غیرکارشناسی، توزیع نامتعادل جمعیت در مناطق حاصلخیز، استفاده از تکنولوژی غیرضروری، برنامه ریزی های کوتاه مدت، توجه نکردن نسل جدید به فواید منابع طبیعی و زیست محیطی زمینه ساز این دگرگونی و معدوم شدن بخش عمده منابع طبیعی، درختان و گیاهان شده است.
راهکارهای جلوگیری از تخریب جنگل
یک کارشناس جنگلداری با بیان راه های جلوگیری از تخریب جنگل ها در گفت وگو با ایسنا اظهار نمود: به جهت اینکه جنگل تخریب نشود باید طبیعت را به حال خود رها نماییم و جنگلی بدون دام، دامدار، پیمانکار، تجاوز و تخریب داشته باشیم به نحوی که نگاه سودجویانه به جنگل نداشته باشیم.
محمد یوسف سجادی با اشاره به اینکه باید نگاه به جنگل تغییر کرده و به فواید غیرچوب آن بیندیشیم اظهار نمود: جنگل نقش حیاتی در تحول خاک، تولید اکسیژن، حفظ ذخایر نزولات آسمانی و جلوگیری از وقوع سیل ایفا می کند و نگاه جنگل بعنوان منبع تولید چوب خسارات جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت.
سجادی، جنگل را پارک طبیعت معرفی نمود و با اشاره به اینکه باید نگاهی اینچنین به جنگل داشت، تصریح کرد: خیلی از گونه های گیاهی حال حاضر در جنگل ها در شرف انقراض قرار دارد و ازاین رو نباید هیچ دخل و تصرفی در آن وارد کرد و جنگل نه تنها باید حفاظت شده بلکه قرق شود.
وی، کاربری جنگل در دنیا را فقط از آن وحوش دانست و اذعان کرد: جنگل های هیرکانی شمال کشور نمونه بسیار نادر و نوعی میراث ملی است چون که در عرض ۳۶ درجه مدار کره زمین وجود جنگل امری خارق العاده به حساب می آید. در هیچ منطقه از جهان در این عرض جغرافیایی جنگل وجود ندارد چون که این عرض مدار گرم و خشک کره زمین بوده اما در شمال ایران به علت گسترش شرقی غربی رشته کوه البرز، وجود دریاچه خزر و رطوبت حاکم، این جنگل ها پدیدار و ماندگار شده اند.
سجادی، جنگل های هیرکانی را میراثی فرهنگی، کهن و مادر جنگل های اروپا برشمرد و تشریح کرد: تولد این جنگل ها مربوط به دوران سوم زمین شناسی است و بعد از دوره چهارم و عصر یخبندان به علت مسیر شمالی جنوبی پیشروی یخبندان تمام جنگلهای اروپا تا قفقاز از بین رفته و تنها جنگل های شمال کشور به واسطه پناهگاه رشته کوه البرز باقی ماندند.
جنگل های هیرکانی شمال کشور غنی تر از جنگل های اروپا
وی، جنگل های هیرکانی شمال کشور را غنی از گونه های متنوع توصیف و عنوان کرد: هم اکنون جنگل های اروپا شامل ۲۲ گونه درخت جنگلی بوده در صورتی که ما ۷۸ گونه درخت با ۵۰ گونه درختچه ای و ۲۵۰۰ گونه آوندی داریم که نشانگر غنای جنگل های شمال کشور است.
کارشناس ارشد جنگلداری، پوشش گیاهی در مناطق بالادست را باعث حفظ آبخیز و مانع از طغیان رودخانه ها دانست و اضافه کرد: وجود دام در مراتع بخصوص دام سبک، سبب برهم زدن پوشش گیاهی شده و کلوئید خاک را تخریب کرده و به پائین دست منتقل می کند. وقتی کلوئید خاک تخریب شود آب صاف وارد حوضه آبریز نشده و روان آب در ارتفاعات اتفاق می افتد. تجمع روان آب های حاصل از تخریب پوشش گیاهی در پایین دست سیل را به دنبال داشته و سبب فرسایش خاک می گردد.
وی، بار دیگر با یادآوری اینکه حضور دام در مرتع زیان شدیدی را به پوشش گیاهی وارد می کند، تصریح کرد: دلیل اینکه آبخیزداری از بالادست شروع شده، این است که مرتع زودتر از جنگل در معرض صدمه قرار دارد و در اثر چرای بی رویه و لگدمال شدن پوشش مراتع توسط دام سبک، نیاز به احیای آن در اولویت اول قرار دارد.
این محقق و پژوهشگر حوزه جنگل، نقش پوشش گیاهی را در آبخیزداری حیاتی، توصیف و اظهار نمود: آبخیزداری بزرگترین فعالیت برای حفظ آب و منابع آبی بوده و چگونگی هدایت آن و نحوه تغذیه منابع زیرزمینی همچون اموری است که در آبخیزداری باید رعایت شود.
وی تصریح کرد: توجه به آمایش سرزمین بهترین چاره ممکن برای حفظ منابع طبیعی است و باید با عنایت به اکولوژی منطقه، اکونومی آن را بر مبنای حفظ آب، خاک و هوا برنامه ریزی کرد و این معنای درست آمایش سرزمینی است.